BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

1
   Przypomnij, jeśli kiedy, czytelniku,

mgła cię schwyciła w górach, iżeś tyle

widział co krety w oczu swych błonniku,
4
   jako gdy opar ów gęsty za chwilę

rzednąc poczynał: coraz to wyraźniej

blady krąg słońca w wodnym jaśniał pyle,
7
   i niech się twojej lotnej wyobraźni

przedstawi, jako memu weszło oku

słońce, co już się w krwawej topi łaźni.
10
   Tak, wiernie krok mój wzorując na kroku

pana mojego, na blaski dnia, który

zgasł już w nizinach, wyszedłem z obłoku.
13
   ...O, wyobraźni! Ty, co tak do góry

unosisz człeka, że się nie spostrzeże,

choćby zagrały trąby, aż drżą mury!
16
   Kto cię porusza, gdy cię zmysł nie strzeże?

Światło cię wiedzie ukształcone w niebie

samo lub Wolą, co je w górę bierze!...
19
   Niecnota onej, co wzięła na siebie

kształt ptaszka, co ma taką rozkosz w pieśni,

w mej wyobraźni widmem się kolebie,
22
   i tak się dusza moja w sobie ścieśni,

że nic się z zewnątrz do onej nie wkradnie,

ni się wrażenie w obraz ucieleśni.
25
   Potem we wzniosłą fantazję upadnie

ukrzyżowany dumny i wzgardliwy,

co tak żył i tak z żywota zszedł snadnie.
28
   Przy nim Mardochej widniał sprawiedliwy

i Assuerus wielki, ów pan z pana,

obok małżonki, Estery cnotliwej.
31
   Gdy zaś ten obraz pękł jako mydlana

bańka, co widma zawiera tęczowe,

dzieweczka jakaś cała zapłakana
34
   w oczach mi stanie i pochyli głowę,

mówiąc ze łzami: - O, królowo pani!

Przecz-żeś zerwała dni twoich osnowę,
37
   gubiąc Lawinię, coś to przecie dla niej

czyniła? Życie trawię dziś w żałobie,

za tobą płacząc, choć inny ból rani.
40
   Jako przerwany sen o rannej dobie,

gdy światło żywe w powieki przenikło,

jeszcze trzepoce się, nim pójdzie sobie,
43
   tak to widzenie moje nagle znikło,

gdy się przed mymi oczyma roznieci

światło mocniejsze niźli bywać zwykło.
46
   Jam się obejrzał, skąd ta jasność świeci,

gdy się głos jakiś ozwie: Droga tędy,

iż wszystko inne z myśli mej uleci,
49
   i takiej chęci wnet uczuwam pędy,

zobaczyć tedy, czyj nas głos okrąża,

iżbym niebaczny był na żadne względy.
52
   Lecz jak przed słońcem co wzrok nam obciąża

i w zbytku blasków kryje swoje lico,

tak tutaj siła moja nie nadąża.
55
   - Tenci jest boży duch, co nas ulicą

bożą bez prośby skieruje w podniebie,

własnych się świateł kryjąc błyskawicą.
58
   Tak czyni dla nas, jak człek sam dla siebie,

złośliwą bowiem okazuje wolę,

kto czeka prośby, wiedząc o potrzebie.
61
   Przeto krok chętny w to skierujmy pole

i spieszmy w górę, nim zalegną mroki,

boć potem ciężko w nocy błędnym kole.
64
   Tak rzecze pan mój i zwracamy kroki,

kędy pod górę wiodą skalne schody.

Ledwom tknął pierwszy onych próg wysoki,
67
   w lica mię trącił wiew miłej ochłody,

jakby od skrzydeł i: Błogosławieni

pokój czyniący! - głos usłyszę młody.
70
   Na niebie zgasł już blask onych promieni

ostatnich, co w ich ślady noc przybieży,

i gwiazdy wschodzą zewsząd na przestrzeni.
73
   O, siła moja czemuż mię odbieży? -

mówiłem w myśli, czując, że już proszą

nogi spoczynku co im się należy.
76
   Tameśmy byli, gdzie się już nie wznoszą

schody, i kroki już dalej nie biegą,

jak okręt, gdy go w przystań fale wnoszą.
79
   Stanąłem chwilę nasłuchując czego

w tym nowym kręgu, potem zapytanie

znowu mię zwróci do pana mojego.
82
   - Ojcze mój słodki, jakie pokalanie

obmywa tutaj dusza z ziemią zrosła?

Krok ustał, niech twa mowa nie ustanie.
85
   On zaś: - Ta miłość, co się nie dość wzniosła

do swego celu, tu się właśnie leczy:

tutaj właściwy takt odzyszczą wiosła.
88
   Abyś zaś lepiej one pojął rzeczy,

obróć myśl ku mnie: niech nasze spóźnienie

obfitym plonem stracie czasu przeczy.
91
   Tu zaczął: - Ani Stwórca, ni stworzenie,

nie może, synu, istnieć bez miłości

czy to cielesnej, czy duchowej; że nie
94
   bywa inaczej, sam to wiesz najprościej.

Miłość cielesna nigdy się nie myli,

lecz tamta błądzi nieraz i zagości
97
   na niewłaściwym ukochaniu: czyli

że nie dość silna, czy dla sił zbyt wielu.

Tu przerwał nieco i znów rzekł po chwili:
100
   Jeżeli dobro wieczne ma na celu,

a zaś w doczesnym miarę sama dla się

stanowi: w zdrożnym nie tonie weselu.
103
   Lecz, gdy zabłądzi i w zbyt krótkim czasie,

lub nie dość chętnie ku dobremu bieży,

stworzenie przeciw Stwórcy działać zda się.
106
   Stąd pojąć możesz jaśnie, iż należy

w miłości widzieć źródło, skąd wypływa

wszelaka cnota, gdzie siew czynów leży.
109
   Że zaś istoty tej, w której przebywa,

miłość nie może nienawidzieć, przeto

bez wstrętu do się jest każda rzecz żywa.
112
   A gdy nie sposób wyobrazić, że to

co jest, ma wrogiem być źródła skąd płynie,

ten więc brak wstrętu jest zwykłą zaletą.
115
   Zatem, jeżeli dobry podział czynię,

zło jest w miłości bliźniego, zaś owa

miłość trojaką bywa w waszej glinie.
118
   Jest ten, co zawiść do drugiego chowa,

w jego zniżeniu widząc świetność własną,

i w taki sposób duszę swoją psowa;
121
   jest ten, co lęka się, zali nie zgasną

zaszczyty, sława, potęga, gdy bliźni

wzrośnie: więc kocha jego nędzę ciasną;
124
   i ten jest, komu się już nie zabliźni

rana zniewagą uczyniona, iże

pragnieniem zemsty duszę swą użyźni.
127
   Onych trojakich umiłowań niże

tej góry płakać każą, a zaś tu cię

objaśnię, jak błąd zło na dobro niże.
130
   Każden niejasne ma dobra poczucie,

co duszę koi; onego też pragnie

i k'niemu płynie dążeń ludzkich snucie.
133
   Jeśli leniwa miłość ta, co nagnie

serce ku niemu: właśnie na tej skale

męczy się skruszon, kto żył w lenistw bagnie.
136
   Jest inne dobro, które nie da wcale

szczęścia, bo nie ze szczęśliwości takiej

wypływa, która wszelkie niszczy żale.
139
   Miłość, co w onym zbytnie miała smaki,

na trzech się piętrach karci ponad nami,

czemu zaś ona podział ma trojaki,
142
   zamilczę, byś zgadł własnymi siłami.

<<< >>>