BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Beatrycze i Dante wznoszą się do siódmego nieba, na planetę Saturna, gdzie przebywają duchy kontemplatywne tworząc mistyczną drabinę, po której wstępują wzwyż. Jeden z duchów, Pier Damiano, poucza Dantego o tajemnicy przeznaczenia, mówi o swoim życiu i wygłasza inwektywę przeciwko kosztownym strojom duchowieństwa.

1
   Ja tedy, oczy znów wiążąc z obliczem

Mej pani, ducha mego za nią wodzę —

W zachwycie myśleć nie mogę o niczem.

4
   Zahamowała swego śmiechu wodze

I mówi do mnie: „Jeśli się zaśmieję,

Zginąłeś, jako Semele w pożodze,

7
   Bo piękność moja, krocząc przez wierzeje

Pałaców wiecznych, wciąż rośnie widomie

I jak oglądasz, coraz potężnieje.

10
   Jeśli bijących z niej skier nie uskromię,

To moc twa ziemska w ostrzu jej promieni

Pęknie jak gałąź w piorunowym gromie.

13
   Do siódmej gwiazdy jużeśmy wzniesieni,

Co pod piersiami Lwa gorejącego

Swoim i jego żarem się płomieni.

16
   Zatem w trop oczu niechaj myśli biegaj

Źrenice uczyń tych widzeń zwierciadłem,

Co się w zwierciadle planety zażegą".

19
   Gdy kto pomyśli, jakim słodkim jadłem

Karmiłem zmysły, tonąc w cudnej twarzy,

Kiedy to duszą gdzie indziej przypadłem,

22
   Pojmie, skoro te dwie rozkosze zważy:

Wzroku i słuchu, jak chętnie i szczerze

Oddawałem się mej niebiańskiej straży.

25
   Wewnątrz kryształu, który w świata wirze

Krąży, a zwie się jak król Pierwobytu,

Co pod nim człowiek odpoczywał w mirze,

28
   Z barw złota pełnych słonecznego świtu

Wysnuta, biegła ku górze Drabina

Taka, że wzrok mój nie dobiegał szczytu.

31
   Patrzę, po szczeblach zstępuje drużyna

Świetlana; rzekłbyś, że w swe kształty bierze

Wszelaką jasność, co się w niebie wszczyna.

34
   Jak kawki, nocne porzuciwszy leże,

Swoim zwyczajem kupiąc się u sioła,

Aby się rozgrzać, potrząsają pierze;

37
   Te odlatują, by nie wrócić zgoła,

Te, skąd wzleciały, ściągają z powrotem,

Inne na miejscu zataczają koła —

40
   Takim przede mną wzlatywały lotem

Gromadnie owe migotliwe roje,

Aż na swych szczeblach przystanęły potem.

43
   Wtem duch najbliższy mnie w cudowne stroje

Przejasnych blasków ubrał się od razu:

Snadź chciał okazać mi kochanie swoje.

46
   Lecz ta, od której czekałem rozkazu

Słów czy milczenia, ścichła nieruchoma,

Więc ja wbrew chęci stałem bez wyrazu.

49
   Potem snadź życzeń mych dusznych wiadoma,

Widnych w Nim, co mu widne tajń i jawa,

Rzekła: „Mów śmiało, jaka twa oskoma".

52
   A ja: „Zasługą nie zdobyłem prawa

Prosić, byś do mnie obrócił orędzie;

Lecz przez tę, co chce, by mię rajska strawa

55
   Karmiła, duchu, żyjący w oprzędzie

Własnej uciechy, co się blaskiem wieńczy,

Mów: schodząc ku mnie, co miałeś na względzie

58
   I czemu w światów tych jasnej obręczy

Niechają śpiewu rajskie służebnice,

Gdy indziej pieśń ich tak nabożnie dźwięczy?"

61
   On na to: „Ziemski twój słuch i źrenice;

Śpiew zmilkł przed tobą z tej samej przyczyny,

Dla której uśmiech wściąga Beatrycze.

64
   Ja sam po szczeblach tej świętej Drabiny

Witać cię blaskiem i słowem łaskawszym

Zstąpiłem spośród uciesznej drużyny.

67
   Nie większa miłość czyniła mię żwawszym;

Równa lub większa tam górą się żarzy,

Strojąc duszyczki płomieniem jaskrawszym.

70
   Lecz szczytna Miłość, co nas ma we straży

Posłami woli, która światem włodnie,

Tym oto do cię poselstwem mię darzy".

73
   Na to ja: „Wiem już, w twą świętą pochodnię

Patrząc, iż wolna wola na tym dworze

Z boskim rozkazem może stąpać zgodnie.

76
   Lecz jeszcze rozum mój pojąć nie może,

Czemu na tego radosnego gońca

Ciebie wybrało przeznaczenie boże?"

79
   Jeszczem nie dobiegł mowy mojej końca,

Gdy zatoczyła krąg świetlny opona

Duszy, jak młyński kamień wirująca.

82
   A głos miłosny wyleciał z jej łona:

„Upadłszy na mnie, promień Łaski Bożej

Przez szaty we mnie wnika; a gdy ona

85
   Potęga światła z mym wzrokiem się złoży,

Dotąd mię wznosi, aż mi się ukaże

Ów Byt najwyższy, który światło tworzy.

88
   Z niego radosny blask, co się nim żarzę,

Bowiem z jasnością mojego widzenia

Jasność ogniowej szaty staje w parze.

91
   Lecz najświatlejszy nawet duch płomienia,

Najzapatrzeńszy w Bogu seraf święty

Pytaniu twemu nie da rozstrzygnienia.

94
   Bo tajemnica ta w takie odmęty

Zapada wiecznych niebieskich wyroków,

Że wzrok stworzenia jest od niej odcięty.

97
   Skoro znów staniesz pośród ziemskich mroków,

Powiedz swej braci: niechaj po próżnicy

Ku takiej mecie nie ruszają kroków.

100
   Myśl, co tu świeci, tam jest we mgławicy.

Więc uważ: który śmiertelnik odpowie,

Gdy tu nie mogą boży namiestnicy?"

103
   Tak skoro tamę naznaczył mej mowie,

Musiałem zmilknąć, pokarmu niesyty;

Jednak pytałem kornie, jak się zowie.

106
   „Wpośród Italii ciągną się granity

Gór stromych grzbietem, twej ojczyzny blisko;

Grom bije niżej, niż sterczą ich szczyty.

109
   Przełącz tam leży, Katrii ma nazwisko;

Pod nią święcona pustelnicza grota,

Jedynobożnych wyznawców siedlisko —

112
   W ten sens poczęła raz trzeci istota

Święta i wiodła dalej: — Tak żarliwie

Czyniłem Bogu ofiarę z żywota,

115
   Że na potrawach przyprawnych w oliwie,

Było, przeżywam upały i chłody

I zapatrzeniem bożym jeno żywię.

118
   Plon wydawały nabożne ogrody

Niebu obficie; dziś są pustym mianem,

Ich marność prędko poznają narody.

121
   Na świecie byłem Piotrem Damijanem —

Zaś Piotr Pokutnik w domu Bożej Matki

Mieszkał, nad falą Adrii zbudowanem —

124
   Gdym już przeżywał żywota ostatki,

Powołano mię do tego honoru,

Co wiedzie w coraz groźniejsze upadki.

127
   Wszak Cefas, a z nim Naczynie Wyboru

Ducha Świętego szli, bosi i chudzi,

Żebrzący strawy od dworu do dworu.

130
   Dzisiejszy pasterz tak się nie utrudzi:

Ma po pachołku z tyłu i na przedzie,

Z prawej i lewej wspiera go dwóch ludzi.

133
   Pod jednym płaszczem koń i jeździec jedzie,

Tak że dwie bestie chodzą w jednej skórze:

O cierpliwości, gdzie nas to zawiedzie!"

136
   Gdy mówił, światła wyiskrzone w górze

Schodziły, krążąc, i przez szybkie ruchy

W coraz jaśniejsze zmieniały się róże.

139
   Otoczywszy go, przystanęły duchy:

Wraz runął okrzyk w wyższe regijony,

Jakich człowiecze nie słyszały słuchy...

142
   Nie pojąłem go, hukiem zwyciężony.

<<< >>>