BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Beatrycze i Dante wznoszą się do trzeciego nieba, na planetę Wenus, gdzie przebywają duchy miłujące; tutaj Karol Martel opowiada o sobie i swoim bracie Robercie, a także wyjaśnia przyczynę rozmaitości ludzkich zamiłowań i charakterów.

1
   Mniemał świat, w zgubnej obłąkany wierze,

Iż piękna Kiprys miłością skalaną

Włada, po trzeciej rozpędzona sferze.

4
   Zatem nie tylko jej samej składano

Korne modlitwy i ofiarne wonie

W owe obłędne człowieczeństwa rano;

7
   Kupidynowi także i Dijonie;

Czczono jej matkę i czczono łucznika,

Co na kolanach siadywał Dydonie.

10
   Po niej, która pieśń niniejszą odmyka,

Nazwano gwiazdę, co się słońcu wdzięczy,

Pląsa-li przed nim czy za nim pomyka.

13
   Jak w nią wpłynąłem, nie wiem, lecz mi ręczy

Za prawdę cudu to, iż się na twarzy

Mej pani wybił blask piękniejszej tęczy.

16
   A jak w płomyku iskierka się żarzy

Lub ton wibruje wśród akordu brzmienia

I na harmonii strun niby się waży,

19
   Tak ja ujrzałem iskry wśród płomienia

Żwawsze, wolniejsze, to bliżej, to dalej,

W miarę pełności ich jasnowidzenia.

22
   Wiatr, co się z zimnych obłoków przewali,

Niosąc chłód albo pyły piasku wzdęte,

Pewnie wygląda w locie opieszalej

25
   Temu, kto patrzał na płomyki święte,

Jak swe taneczne porzuciły roty

U Serafinów wysokich poczęte.

28
   W trop tych, co niosły najbliżej swe loty,

Brzmiało: „Hosanna", tak słodkiej kapeli,

Żem po niej nigdy nie pozbył tęsknoty.

31
   Wtem jeden płomień szybciej ku nam strzeli

I pocznie: „Na twą zdajemy się wolę;

Patrz w nas i niech cię nasz widok weseli.

34
   Z Księstwami nieba w jednym lecim kole,

Zjednani ruchem, celem, pożądaniem.

O nich śpiewałeś niegdyś na padole,

37
   Że pędzą trzecie niebo pojmowaniem:

A tak cię lubim ja i me siostrzyce,

Że będziem szczęśni, gdy chwilę postaniem".

40
   Ku pani korne podniosłem źrenice,

A gdy ucieszę je i gdy posilę,

Do światła, co mi taką obietnicę

43
   Z siebie czyniło, cały się wychylę:

„Kto jesteś — pytam — duszyczko ogniowa?"

A głos swój wielką czułością umilę.

46
   O, jakie świetne blaski radość nowa

Słońc aureolą kładła zolbrzymiałą

Na duchu, gdy te wymawiałem słowa!

49
   „Śród ziemi waszej — odrzekł — żyłem mało;

Bogdajbym dłużej tam pomieszkał żywo,

Wiele by złego pewnie się nie stało.

52
   Uciecha duszna osłania pokrywą

Promieniejącą kształty mej postaci,

Jak jedwabnicę kokonu przędziwo.

55
   Tę miłość, jaką za miłość się płaci,

Dałeś mi; gdybym trwał między ziemiany,

Byłbyś z niej ujrzał coś więcej prócz naci.

58
   Owy brzeg lewy, falami oblany

Rodanu, gdzie się z Sorgi nurtem godzą,

Miał niegdyś berłu memu być poddany.

61
   Z nim róg Auzonii, który wokół grodzą

Zamki Gaety, Bari i Catony,

Gdzie Tronto z Verdem do morza uchodzą.

64
   Jużem na czoło przymierzył korony

Z tej ziemi, co ją swym strumieniem płucze

Dunaj, niemieckie porzuciwszy strony.

67
   Piękna Trynakria — nad którą mgły krucze

Nie Tyfej wzdyma, lecz siarka pod korą

Gruntu zatoki, gdzie się Eurus tłucze,

70
   Między Paquino wiejąc i Peloro —

Raczej by prawych Rudolfa i Karła

Następców na tron czekała. Cóż, skoro

73
   Tyrania, która tylekroć otwarła

Wrota niesnaskom, w sykulskiej stolicy

Okrzykiem: »Smierć! Śmierć!«, rozjuszyła garła.

76
   Gdyby brat przejrzał, że mu namiestnicy,

Ta katalońska łapczywa hołota,

Lud krzywdzą, byłby zapobiegł krwawicy.

79
   Kto państwem rządzi, niechaj się kłopota

O jego dobro: gdy z ładunkiem płynie

Zbyt ciężkim, zbędzie mienia i żywota.

82
   Szczodrość rodzica zwyrodniała w synie:

Winien by takich wybierać włodarzy,

Co nie zgarniają pieniędzy do skrzynie".

85
   „Miło mi wierzyć, że ty, twarzą w Twarzy

Pogrążon Bożej, oddychasz weselem,

Co dzięki tobie i na mnie się żarzy

88
   I co dóbr wszelkich jest źródłem i celem;

Milej, że słów mych szczere znasz oblicze,

Boś jasnowidny duch przed Stworzycielem.

91
   Ucieszyłeś mię, teraz przeto życzę,

Abyś oświecił, bo mię podziw ima,

Jak miód się może wyrodzić w gorycze".

94
   Tak rzekłem, a on: „Niech się myśl zatrzyma

Na tym, co powiem, a ku prawd powadze

Będziesz stał twarzą, tak jak dziś plecyma.

97
   Dobro sycące i dzierżące w wadze

Światy, po których wstępujesz do szczytu,

Opatrzność swoją zmienia w nich na władze.

100
   A dba nie tylko o naturę bytu

Wszego Przezorność Boża doskonała,

Lecz o ład jego i pełnię dosytu.

103
   Rzecz, która z tego łuku wybieżała,

Tak niezawodnie do swej mety chynie,

Jako do celu przejrzanego strzała.

106
   Inaczej nieba, po których drabinie

Stąpasz, zmieniłyby ten świat ogromny

W twór nie cudowi rówien, lecz ruinie.

109
   Co niepodobna, chyba że ułomny

Duch mają Wiedy, tych gwiazd wzruszyciele,

I ów Pierwowied, mocą w nich przytomny.

112
   Chceszli, tę prawdę jaśniej ci wybielę".

A ja: „Nie trzeba, wierzę bez dowodu:

Natura chybić nie może w swym dziele".

115
   „Byłożby — dodał — dla ludzkiego rodu

Gorzej, gdyby żył w niespołecznym stanie?..."

„Tak — rzekłem — ani nie pytam powodu".

118
   „A istniałby ten stan, gdyby ziemianie

Za rozmaitym powołaniem nie szli?"

„Nie i w tym jasne stoi Mistrza zdanie".

121
   Te racje podał i dołożył: „Jeśli

Tak jest, to przeto, że na przeznaczonem

Są miejscu, jak je na świat z sobą wnieśli.

124
   Ten się Kserksesem rodzi, ten Solonem,

Melchizedechem lub tym, czyj junaczy

Syn chciał się w chmury wzbić lotem szalonem.

127
   Siła okrężna niebios własnym znaczy

Piętnem wosk ziemski z odwiecznego prawa,

Lecz na stan ani krewieństwo nie baczy.

130
   Jakub się rdzennie różni od Ezawa,

Romulus idzie z tak ciemnego rodu,

Że mu się Marsa za ojca podawa.

133
   Nie byłby różny płodzący od płodu

I twórca zawsze odbiłby się w tworze,

Gdyby nie czujność Bożego zachodu.

136
   Na prawowitym stoisz teraz torze;

Aby zaś dowieść, żem ci jest po woli,

Na domiar jeszcze jednego dołożę:

139
   Jeśli z przyrodą los się nie zespoli,

Płód wyda lichy dobrocią i trwaniem,

Jak ziarno siane w niewłaściwej roli.

142
   Gdyby świat chodził w parze z przykazaniem

Natury ową przejrzaną koleją,

Sami by dobrzy rodzili się na niem.

145
   Lecz tam przyrody słuchać nie umieją,

Czyniąc kapłanem, kto stworzon do miecza,

A królem, kto miał zostać kaznodzieją.

148
   Na błędnych ścieżkach jest stopa człowiecza".

<<< >>>