BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Justynian opowiada poecie swoje dzieje, a następnie kreśli w ogólnych zarysach historię państwa rzymskiego od czasów Eneasza aż do Karola Wielkiego. Wyjaśnia także, jakie dusze przebywają na Merkurym, i mówi o swoim towarzyszu, Romieu de Villaneuve.

1
   „Odkąd Konstantyn na wstecz słońca biegu

Eneaszowej zwrócił lot Orlicy,

Co przyleciała od wschodniego brzegu,

4
   Lat przeszło dwieście na lądów granicy

Ptak boski skrzydła roztoczyste ważył

W rodzinnych swoich szczytów okolicy.

7
   W cieniu piór świętych światu gospodarzył,

Coraz oddając władzę w ręce nowe,

Aż mnie na koniec berłem wyposażył.

10
   Tam cezar, tutaj Justynian się zowę;

Ja to z praw księgi, Pramiłością tknięty,

Powypleniałem zbytnie i jałowe.

13
   Zanim ten zamiar we mnie był poczęty,

W Chryście naturę jedną uznawałem,

Pokojącymi złudzon argumenty.

16
   Kiedym był takim ogarnięty szałem,

Papież Agapit prawdę mi do sedna

Odkrył i moim uczynił udziałem.

19
   Jam w to uwierzył, co mi dobył ze dna

Tajni tak pewnie, jak jest pewnym zgoła,

Że śród dwu sprzecznych prawda tylko jedna.

22
   Gdym stopy zrównał z krokami Kościoła,

Bóg owej księgi plan mi kreślił w łonie;

Oddałem mu się, ile duch podoła.

25
   Belizarowi odstąpiłem bronie,

A tryumf jego był Bożym wskazaniem,

Że mi już pora odpocząć na tronie.

28
   Tak więc skończyłem z tym pierwszym pytaniem,

Ale natura jego mię pozywa

Kilką głos jeszcze poszlakować za niem.

31
   A to, byś wiedział, jak jest obelżywa

Rzecz, którą czyni Orłu ku zniewadze

Ten, co go zwalcza i co nadużywa.

34
   Patrz, jaki szereg cnót jego powadze

Stawał podporą od tej pierwszej chwili,

Gdy Pallant konał, aby zdać mu władzę.

37
   Przeszło trzy wieki w Albańskiej bastyli

Miał swoje gniazdo aż do dnia rozprawy,

Gdzie to trzej bracia przeciw trzem walczyli.

40
   Od łez Sabinek aż po krzywdę prawej

Lukrecji, wiesz to, co pod siedmią panów

Zdziałał, sąsiednie zgarniając dzierżawy.

43
   Wiesz, czego dopiął w ręku kapitanów,

Przeciwko hufcom niesion przed Rzymiany:

Brena, Pyrrhusa, królów, partyzanów.

46
   Stąd Torkwat, Kwincjusz, »Czupurnym« przezwany,

I Decyjuszów, i Fabiuszów zbroje,

Godnych, by mirrą owiać im kurhany.

49
   On to arabskie zdeptał pyszne woje,

Co z Hannibalem zdobyły przełęcze

Alp, gdzie ty, Padzie, masz krynice swoje.

52
   Pod nim święcili tryumf dwaj młodzieńce:

Scypion i Pompej; on miasto na stoku,

Pod którym wzrosłeś, wydał gorzkiej męce.

55
   A potem blisko szczęśliwego roku,

Gdy świat miał zakwiść w niebieską pogodę,

Po woli Rzymu Cezar niósł go w toku.

58
   Od Varu po Ren jak wiódł orły młode,

Wiadomo Sonie, Sekwanie, Izarze

I rzekom, kędy Rodan czerpie wodę.

61
   Co po Rawennie, co po Rubikonie

Działał, przybrało tak wysokie loty,

Że tego piórem ni słowem nie zgonię.

64
   To do Hiszpanii powiódł rzymskie roty,

To na Durazzo i Farsalę runął,

Aż Nil gorący stąd zaznał zgryzoty.

67
   Antandros, Simois zwiedził, skąd wyfrunął

Pisklęciem; z grobu Hektora na zgubę

Ptolemeusza dalej się posunął;

70
   Stamtąd piorunem uderzył na Jubę

I znowu nagle nad Zachodem krąży,

Kędy usłyszał Pompejańską tubę.

73
   Nad tym, co zdziałał następny chorąży,

Brutus z Kassjuszem z żalu w piekle wyje,

W smętek Modena z Perugią się grąży,

76
   A Kleopatra łzami lica myje —

Uciekająca przed jego legiony

I śmierć biorąca od okropnej żmije.

79
   Z nim-że poleciał aż na brzeg czerwony;

Wtedy świat zaznał takiej spokojności,

Że Janusowy chram został zamkniony.

82
   Ile wprzód zdziałał i jeszcze w przyszłości

Miał zdziałać znak ten, co mówić mi każe,

Pośród podległych jemu ziemskich włości,

85
   Małym i ciemnym w jawie się okaże,

Gdy serce czyste i wzrok odsłonięty

Zatrzymają się na trzecim cezarze.

88
   Bo Sprawiedliwość, którą wniebowzięty

Jestem, zleciła jemu w misji szczytnej,

By się narzędziem zdziałał zemsty świętej.

91
   Słuchaj i niżej kłoń się, czołobitny:

Orzeł z Tytusem leciał mścić się Męki,

Co była pomstą za grzech starożytny.

94
   A gdy się w Kościół lombardzkie paszczęki

Wgryzły, Karloman w orlich skrzydeł cieniu

Wsparł go pomocą swej zwycięskiej ręki.

97
   Patrz, czy mam słuszność w jednym oskarżeniu

Łączyć tych wszystkich, na których grzech cięży,

Iż są przyczyną waszemu strapieniu?

100
   Ten przeciw godłu wszechcesarstwa pręży

Złote lilije, ów dla własnej chuci

Używa; nie wiem, kto z nich grzeszy ciężej.

103
   Niech się gibellin pod inny znak rzuci,

Czyniąc swe sztuki, bo złej to natury

Służba, co z Orłem sprawiedliwość kłóci.

106
   Niech nań z gwelfami swymi Karol wtóry

Nie godzi, a lew siłę Orła ceni:

Tęższe on grzywy bierał pod pazury.

109
   Wielekroć byli synowie karceni

Za winy ojców; nie myśli on przecie,

Że Pan Bóg herb swój na lilie odmieni.

112
   Ta drobna gwiazda pąsowi się w kwiecie

Duchów szlachetnych, co czyniły pilnie,

By po nich trwały cześć i sława w świecie...

115
   Że chęci nasze dążyły omylnie,

Słabiej z nas Boże utęsknienie bieży

I promieniuje ku szczytom mniej silnie.

118
   Lecz że tu każdy z nas nagrodę mierzy

Zasługą, a z jej wymiarem się godzi,

W zadowoleniu nasza rozkosz leży.

121
   Tu sprawiedliwość tęsknotę łagodzi

I tak do pełna zaspokaja wolę,

Że jej myśl żadna zdrożna nie odwodzi.

124
   Śpiew słodki w dźwięków powstaje zespole:

Tak byty nasze rozmaitej skali

Wdzięczną harmonię tworzą w niebios kole.

127
   A oto w pierwszej tej perle się pali

Blask z Romeowych złożony promieni:

Złem jemu niegdyś za dobre oddali.

130
   Płaczą dziś przeciw niemu sprzysiężeni

Prowensalowie, bo w złe wpada tonie,

Kto cudzą cnotę swoją krzywdą mieni.

133
   Cztery miał córki — a wszystkie na tronie,

Rajmond Berlinghier: w takie ornamenty

Skromny mu pielgrzym przyozdobił skronie.

136
   Potem z poszeptów, nieufnością tknięty,

Cnego włódarza pozywał o zyski:

On mu wykazał dwudzieste procenty.

139
   Sam zaś ubogi, zgrzybiałości bliski,

Dwór pański żegnał; a gdyby wiedziano,

Jak mężnym sercem jadł z żebraczej miski,

142
   To by go bardziej jeszcze uwielbiano".

<<< >>>