BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Pośród bojowników za wiarę Dante spotyka swego pradziada Cacciaguidę, który opisuje poecie Florencję swoich czasów, mówi o przodkach i żonie, a także o swojej śmierci podczas drugiej krucjaty.

1
   Ta dobra wola, w której się wykrywa

Miłość będąca z wolą boską w mirze,

Jak jest w rozterce wola niegodziwa,

4
   Milczenie słodkiej nakazała lirze,

Pokojąc struny w szczytnym instrumencie,

Na których sam Bóg swoje nuty niże.

7
   Mogłybyż modłom moim stać na wstręcie

Istoty, które zgłuszyły swe pienia,

Ażeby moje usłyszeć zaklęcie?

10
   Taki doczeka duszy potępienia,

Kto się pozbywa sam miłości czystej

Dla rzeczy marnej, dla rozkoszy cienia.

13
   Jako przez lazur cichy i przejrzysty,

Ciągnąc za sobą zadumane oczy,

Nagle przebieży lotem smug ognisty

16
   I zda się gwiazdą, która z drogi zboczy,

Tylko że tamta, w miarę jak się zniża,

Gaśnie, a ta trwa ani się nie mroczy —

19
   Tak porzuciwszy prawe ramię krzyża,

Od konstelacji, gdzie mieszka, jak strzała

Do stóp krzyżowych zbiegła iskra chyża.

22
   Ni się od wstęgi perła odrywała;

Z bieli jarzącej swój ognik wyłoni

I jak za płytą alabastru pała.

25
   Potem się ku mnie jak Anchiz przykłoni,

Wedle powieści poety, tą chwilą,

Gdy syna ujrzał na Elizjum błoni.

28
   „O ty, krwi moja, obsypana tylą

Łask Bożych, komuż tak szczęśnie jak tobie

Po dwakroć wrota niebios się odchylą?"

31
   Tak rzekła światłość. Więc w jasnej osobie

Wzrok utkwię i znów pani mojej lice

Podziwiam; dwojgiem kras swój zachwyt zdobię.

34
   Takim uśmiechem grały jej źrenice,

Żem się swoimi zdał zapadać do dna

Po łask i rajów ostatnie granice.

37
   W słuchaniu słodka, w widzeniu pogodna

Postać zaczęła mówić dziwne rzeczy:

Ich sensu moja myśl była niewłodna.

40
   Nie przeto, by duch tajność miał na pieczy,

Ale że nabył przez swe wniebowzięcie

Znamion szczytniej szych nad umysł człowieczy.

43
   Lecz gdy gorącej miłości napięcie

Tak odtężało, że tajników zjawa

Zdołała w moje utrafić pojęcie,

46
   Pierwsze, co mi się wyrozumieć dawa,

Było: „Sławię cię, Trójjedną Istotę,

Żeś była dla mej krwi taka łaskawa".

49
   A dalej: „Słodką i dawną tęsknotę,

Wyrosłą z wróżby zapisanej w księdze,

Kędy konieczność nie chybia na jotę,

52
   Koisz, przechodząc za jasne wrzeciędze

Bytów niebiańskich, dzięki tej, co z twego

Świata wyniosła cię nad ludzką nędzę.

55
   Ty wiesz, że ku mnie myśli twoje biegą

Odbite z Boga i obraz zeń wstaje

Twych chęci, jako cyfr szereg z jednego.

58
   Nie pytasz zatem, ktom ja, przecz się zdaję

Płonąć jasnością czerwieńszych korali

Niż inne duchy zdobiące te raje.

61
   I wiesz prawdziwie, bo wielcy i mali

Tych nieb sąjedno odbiciem zwierciadła,

Gdzie ledwie błyśnie ich myśl, już się pali.

64
   Lecz aby miłość, która mną owładła

I ma wnet moją tęsknotę uzdrowić

Za twą osobą, w pełni cię posiadła,

67
   Szczerze, wesoło, umie śpiesz wysłowić,

Jaka się w tobie myśl i chęć poczęła;

Wiedz, że gotowa już im jest odpowiedź".

70
   Na Beatryczę spojrzałem; pojęła,

Nim rzekłem słowo; uśmiechu wymowa

Wraz prędkie skrzydła mym chęciom przypięła.

73
   Potem zacząłem: „Odkąd Pierwsza owa

Równość wam błyska, wszak się w was kochania

I wiedzy zdolność stała jednakowa?

76
   Bowiem je Słońce grzeje i rozstania

Ciepłem i światłem w takiej równej mierze,

Iż między nimi nie ma stopniowania.

79
   Za to chęć, a moc w naszej ziemskiej sferze,

Z powodów, które poznali niebianie,

Mają w swych skrzydłach różnej mocy pierze.

82
   W tym ja śmiertelny znajduję się stanie,

Przeto jedynie sercem niosę do cię

Za twój ojcowski afekt dziękowanie.

85
   Topazie żywy, który w tym klejnocie

Niezrównanymi blaskami wykwitasz,

Mów mi, jak zwałeś się w ziemskim żywocie?"

88
   „Szczepie mój miły, że tu wnet zawitasz,

Czekałem. Jam jest twego rodu korzeń —

Tak począł mówić niebieski dygnitarz. —

91
   Ten, który żyjąc śród padolnych stworzeń,

Dał ci nazwisko i sto lat z okładem

Już błądzi w pierwszym kręgu upokorzeń,

94
   Był synem moim, a twoim pradziadem;

Słuszna, żebyś mu w tej ciężkiej przygodzie

Modłami rajski wypraszał dyjadem.

97
   Florencja w starym mieszcząca się grodzie,

Skąd jej jak dzisiaj wydzwaniały wieże,

Podówczas żyła w skromności i zgodzie.

100
   Nie były modne kosztowne odzieże,

Manele, wieńce, trzewiczki i pasy:

Jeszcze je liczka zaćmiewały świeże.

103
   Córka, rodząc się, rodzica nie straszy,

Że wyjdzie za mąż, nim doczeka pory;

Zamiast posagu wystarczało krasy.

106
   Nie stały pustką pałace i dwory

Ani był znany kunszt Sardanapala,

Który znieprawia małżeńskie komory.

109
   I nie prześcigał jeszcze Montemala

Uccellatoio, a nie tak upadła

Roma, jak on się upadkiem pokala.

112
   Szlachta, jak Berti, pas rzemienny kładła

Z kościaną sprzączką; niewiasty wstawały

Z nieubieloną twarzą od zwierciadła.

115
   Nerli, Vecchietti w proste samodziały

Chodzili strojni; żony, u wrzeciona

Siedząc, z kądzieli nitki wysnuwały.

118
   Szczęsna z nich każda, że w ojczyźnie skona

Lub że od męża, samotna w izdebce,

Dla dziewek z Francji nie będzie rzucona.

121
   Inna, bywało, ślęczy przy kolebce

I ową gwarą właściwą dziecinie,

Kołysząc, słowa pieszczotliwe szepce.

124
   Ta u przęślicy długą nitkę winie,

Snując powieści, tak wieczór ulata,

O Troi, Rzymie, fiezolskiej dziedzinie.

127
   Tak trudno było spotkać w owe lata

Cianghellę albo Lapa Saltarella,

Jak dziś Kornelę albo Cyncynata.

130
   Do tej siedziby miru i wesela,

Do tego cnego, wiernego narodu

Powołała mię na obywatela

133
   Maria, od matki mej w bólach porodu

Wzywana; imię i chrztu szatę nową

Brałem w kościele chrzcielnym twego grodu.

136
   Bracia się moi Elizeusz zową

I Moront; żony ojczyzna nad Padem;

Po niej wywodzisz swą nazwę rodową.

139
   Potem chadzałem z cesarzem Konradem;

On mię pasować raczył na rycerza,

Tak za mą prawą służbę był mi raden.

142
   Lud wojowałem, co święte wybrzeża

Fałszywą wiarą plugawi, w zdobyczy

Zabrane z winy niecnego pasterza.

145
   A potem byłem od szkaradnej dziczy

Zbawion żywota, który w mętnym zdroju

Da czerpać duszom ułudnej zdobyczy,

148
   I z męki wszedłem do niebios pokoju".

<<< >>>