BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Św. Tomasz wspomina dwóch wielkich świętych: św. Franciszka z Asyżu i św. Dominika. Opowiedziawszy szczegółowo o życiu biedaczyny z Asyżu, św. Tomasz opłakuje zepsucie zakonu dominikanów.

1
   O bezrozumne zabiegi człowiecze,

Jakaż tkwi w waszych sylogizmach wada,

Że się wam skrzydło tak poziomo wlecze!

4
   Ten księgi prawne, ów lekarskie bada,

Ten chce w kapłańskiej pysznieć świętej krasie,

Ten sztuką rządzi, a ów siłą włada.

7
   Ten się rozbojem, ów urzędem pasie,

Znów inny zmysły rozkoszą mozoli,

Inny w gnuśności żyje i wywczasie.

10
   A ja wyrwany z tej wszystkiej niewoli

Otom był w raju, gdzie mię Beatrycze

Wyniosła z sobą w gwiezdnej aureoli.

13
   Już też duchowie, na swoje stanice

Po kręgach blasku wróciwszy, stanęli

W miejscu, jak w swoich lichtarzach gromnice.

16
   Potem z pośrodka ogniowej topieli

Głos mi się ozwie, już słyszany skorzej,

I w znak radości światłem jaśniej strzeli:

19
   „Wszystko ja — mówił — widzę w Łunie Bożej.

Toż zapatrzony w to wieczyste płomię

Wiem, jaki teraz niepokój cię trwoży.

22
   Wątpisz i czekasz, że ci uświadomię

I nieomylnym wywodem rozjaśnię

Tak, że w nim przejrzysz, wątpliwości kromie,

25
   Znaczenie słów tych, że »głodnym nie zaśnie«

I o tym, co był »niezrównany wiedzą«:

Oto rozróżnić tutaj trzeba właśnie.

28
   Opatrzność, która nad tą ziemską miedzą

Czuwa rozumem takim, że źrenicy

Moce się zwichną, zanim dna dośledzą,

31
   Chcąc oto miłość wzmóc Oblubienicy

Ku Małżonkowi, który z nią wesele

Odprawiał w jęku i świętej krwawicy,

34
   Pragnąc, by szła doń i ufnie, i śmiele,

Dwu książąt wybrał w ziemskich mężów gronie

Na przewodników jej w podwójnym dziele.

37
   Jeden miał ogień seraficki w łonie,

A w drugim taka mądrość się zebrała,

Że od niej blaskiem cherubina płonie.

40
   O jednym powiem, bo jednego chwała

Obu dotyczy, a ich powołanie

W jednym kierunku i znaczy, i działa.

43
   Między Tupinem a wodą, co kanie

Ze wzgórz, gdzie pamięć Ubalda jaśnieje,

Stok żyzny kłoni się po górskiej ścianie.

46
   On to Perugię raz ziębi, raz grzeje

Od strony Porta Sole; w tyłach wzgórza

Gualdo z Nocerą pod uciskiem mdleje.

49
   W miejscu, gdzie stromość z lekka się wydłuża,

Słońce tam wzeszło człowieczego rodu,

Jak owo, co się z Gangesu wynurza.

52
   Kto więc wspominać chce owego grodu,

Nie mówże: »Asyż«, bo rzekłbyś za mało,

Lecz: »Wschód«, bo słuszna zwać go mianem Wschodu.

55
   Na niebie jeszcze niewysoko stało,

Gdy plemię ludzkie z zasług jego cnoty

Już pierwszych błogich skutków doznawało.

58
   Bo on chłopięciem, wbrew ojcu, w zaloty

Biegł do tej pani, co nie wszystkich nęci,

Podobnie jak śmierć, dla swojej brzydoty.

61
   Przed trybunałem duchownym swe chęci

Zgłosił et coram patre dał jej słowo,

A potem co dnia kochał ją goręciej.

64
   Po pierwszym mężu swoim była wdową

Tysiąc więcej stu i kilkoma laty,

Aż ją ten oto poślubił na nowo.

67
   Bo nie pomogło, aby zwabić swaty,

To, że w rybaka chacie nie zadrżała

Na głos Cezara straszącego światy.

70
   A taka była wierna i wytrwała,

Że razem z Chrystem zawisła na krzyżu,

Gdy nawet Matka u stóp pozostała.

73
   Lecz byś nie błądził, będąc już w pobliżu

Prawdy, odkryję myśli osłonięte:

To z panią Biedą Franciszek z Asyżu.

76
   Zgoda małżonków, lica uśmiechnięte,

Miłość przedziwna, wzrok pełen pogody

Budziły wkoło zadumania święte.

79
   Pierwszy się rozzuł bieżący na gody

Bernard czcigodny i jeszcze się wstydzi,

Że śpieszy mało... O dobro bez szkody,

82
   O skarbie wieczny! Więc rozzuł się Idzi,

Rozzuł Sylwester za pierwszym małżonkiem,

Taka im luba małżonka się widzi.

85
   Tak poszedł ojciec i mistrz ze swym gronkiem

Dobranym: z panią i czeladką chętną,

Już opasaną pokornym postronkiem.

88
   Ni mu chmurzyło czoła wstydu piętno,

Choć się urodził synem Bernardona

I miał urodę oczom nieponętną.

91
   Lecz po królewsku zamiarów dokona,

Odkrywszy trudny plan przed Innocentem,

I bierze pierwszą pieczęć i znamiona.

94
   Gdy trzódka rosła, w trop za mistrzem świętem

Krocząc, którego żywot nad pojęcie

Godniej chwalono by nad firmamentem,

97
   Papież Honoriusz, na Ducha zaklęcie,

Ozdobił chwałą powtórnej korony

Arcypasterza szczytne przedsięwzięcie.

100
   A że był palmy męczeńskiej spragniony,

Chrystusa głosić jął i Apostołów

Przed sułtańskimi, nie zadrżawszy, trony.

103
   Lecz widząc próżne owoce mozołów,

A lud ów twardym i wierze niezdarnem,

Wrócił brać żniwo z italskich padołów.

106
   Pośród skał, które Tybr okrąża z Arnem,

Ostatnią pieczęć, od Chrystusa wziętą,

Dwa lata nosił na ciele ofiarnem.

109
   Gdy Bóg, który mu taką pracę świętą

Wyznaczył, po tej ziemskiej poniewierce

Przygotowywał dlań wieczyste święto,

112
   Na brać swą, mienia słuszne spadkobierce,

Zdał opiekuństwo swej małżonki miłej,

Każąc, by wierne jej chowali serce.

115
   Z jej łona zstąpił potem do mogiły;

Gdy dusza do swej wzlatała dzierżawy,

Zwłoki mar innych sobie nie życzyły.

118
   Pomyśl, jakim był drugi sternik nawy

Piotrowej, którą z nim razem prowadzi

Przez dzikie morza do przystani prawej.

121
   To patriarcha nasz; o kim on radzi

I kogo służba, i trud nie przestrasza,

Dobry ładunek na swą barkę ładzi.

124
   Lecz trzodę nowa ponęciła pasza,

Więc tak łakoma stała się bez miary,

Że po manowcach dla niej się rozprasza.

127
   A gdy odbiegnie w gąszcze i czahary

Precz od pasterza, co tak o nią stoi,

Z pustym wymieniem wraca do koszary.

130
   Niejedna przy nim trwa; szkody się boi:

Lecz tak ich mało, że się wszystkim łacnie

Ze sztuki sukna kaptury wykroi.

133
   Jeśliś za myślą mą nie szedł omacnie,

Jeżeli słowa moje masz w pamięci,

Jeśli słuchając, roztrząsałeś bacznie,

136
   Już nieco swojej dopełniłeś chęci:

Widzisz, z jakiego drzewa strugam wióry

I co się w słowach rzemiennika święci,

139
   Gdy mówi: »Syty, kto do dzieła skory«".

<<< >>>