BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Podczas wędrówki na siódmy taras Stacjusz rozprawia o poczęciu i kształtowaniu sie ciała i duszy ludzkiej. Na siódmym tarasie, wypełnionym przez ogień, ludzie zmysłowi sławią przykłady skromności.

1
   Czas było wyżej piąć się ku ostatku,

Gdyż słonecznego okręg południka

Stał już na Byku, a noc na Niedźwiadku.

4
   Więc jako człowiek, co się nie umyka,

Lecz dąży prosto, gdzie mu zamiar każe,

Mimo że w drodze szkopuły spotyka,

7
   Myśmy wstąpili w nowe korytarze

Jeden za drugim i na wąskie schody,

Co nie pozwolą postępować w parze.

10
   Jak się poderwać chce bocianek młody

Z gniazda i nie śmie, i sam sobą trwoży,

I skrzydła zwija w obawie przygody,

13
   Tak ja, gdy pełgła i zgasła tym skorzej

Chęć odezwania się w głos, bywszy w geście

Człowieka, który już usta otworzy.

16
   Nie przestał gwarzyć, mimo żwawe przejście,

Mój słodki Ojciec i rzekł: „Wypuść strzałę

Mowy, napiętą po same żeleźce".

19
   Więc rzekłem, wargi rozchylając śmiałe:

„Jak się to może dziać, iż widma chudną

W bycie, gdzie winny być na głód wytrwałe?"

22
   „Jeśli przypomnisz — odrzekł — powieść cudną

O Meleagrze Jako z ogniem drewna

Wraz gorzał, pojąć będzie ci nietrudno.

25
   Spójrz, jak w zwierciedle kształtów twych odzewna

Postać z twym ruchem jednako się śliźnie,

A rzecz oporna stanie ci się pewna.

28
   Lecz byś wybadał tych spraw głębie niźnie,

Masz tu Stacjusza; jego proszę grzecznie,

Aby lekarzem zechciał być twej bliźnie".

31
   Ów na to: „Prawa działające wiecznie

Wykładać, gdzie ty stoisz, mistrz nad mistrze?...

Ale posłucham, gdy każesz koniecznie —

34
   I zaczął: — Jeśli myśl zrozumiesz bystrze,

Którą ci tutaj mój wykład podawa,

Światło twym mrokom wybłyśnie ognistsze:

37
   Krew najwybrańsza, która się ostawa

Z soków, skoro miąższ ciała wykarmiły,

Jako zebrana ze stołu potrawa,

40
   W sercu, nie indziej, czerpie twórcze siły

Na kształtowanie członków; a te składa

W ten sposób, co krew, która ciecze w żyły.

43
   Coraz się czystsza klaruje, aż spada,

Gdzie przystojniejsza milczeć, i tam z inną

Krwią w przyrodzonym naczyniu się zsiada,

46
   Obie się łączą skłonnością powinną

Źródłu, skąd biorą szlachetne poczęcie:

Jedna z naturą bierną, druga z czynną —

49
   I zaczynają działać w tym momencie,

Naprzód formując, a potem tchnąc życie

W płód utworzony przez dwu krwi zajęcie.

52
   Moc czynna duszą zwie się w nowym bycie

Jak w zielu, jeno że tam otrzymuje

Od razu, tu zaś urabia swe życie.

55
   W dalszym istnieniu już rusza się, czuje

Na sposób morskich głębin zwierzokrzewa

I zmysły ze swych pierwocin kształtuje.

58
   To rozprzestrzenia się, to w jedno zlewa

Moc, co się z serca płodzącego bierze,

Kędy natura członki przyodziewa.

61
   Lecz jak w człowieka przemienia się zwierzę,

Jeszcze nie widzisz: niech ci wstyd nie będzie,

Bo większy mędrzec zmylił się w tej mierze.

64
   Uczy on — i tu widocznie tkwi w błędzie —

Że jest od umu dusza oddzielona,

Skoro nam umu niewidne narzędzie.

67
   Ty prawdę z ust mych zdjętą przyjm do łona:

Ledwie się w płodzie materia ustroi,

Tyle iż mózgu budowy dokona,

70
   Pierworuch Boży, z czynu ręki swojej

Zadowolony, tchnie weń pełen mocy

Duch i pierwotnym oddechem go poi.

73
   Ten władze czynne w swej treści jednoczy,

Z których się tworzy jedna i jedyna

Dusza, co żyje, czuje, sobą toczy.

76
   Byś lepiej pojął, jak się to poczyna,

Patrz na żar słońca, gdy w płynnej kąpieli

Jagód przemienia się na tęgość wina.

79
   Aż kiedy Parce zabraknie kądzieli,

Dusza, zabrawszy tak ludzkie, jak Boże

Mocy, z cielesnej wyrywa się celi.

82
   Władze zmysłowe osłabną w tej porze,

Za to pamięci, rozumu i woli

Moc wówczas w niej się powiększy i wzmoże.

85
   Gdy sama przez się z ciała się wyzwoli,

Cudem przypada na jedno z wybrzeży

I tam poznaje swoją nową kolej.

88
   Gdy ją ogarnie wiew krainy świeżej,

Moc promienieje twórcza z jej istoty,

Jak tam, gdy żyła śród ziemskich rubieży.

91
   A jak powietrze wilgotne w czas słoty

Pod wpływem słońca, co się w nim przeziera,

Siedmią barw krasi tęczy kołowroty,

94
   Podobnie cała wokół duszy sfera

Powietrzna swoje kształtuje osnowy

Wedle form, które duch na nią wywiera.

97
   Jak za płomieniem języczek ogniowy

Polata w górę śladem jego tchnienia,

Tak i za duchem kształt podąża nowy.

100
   Z niego swój pozór biorąc, nazwę cienia

Nosi i daje właściwych narzędzi

Moc zmysłom, nawet zmysłowi widzenia.

103
   Tu się więc śmieje i tu się gawędzi,

Tutaj się wzdycha i płacze, i smuci,

Jako to słyszysz na każdej krawędzi.

106
   W miarę jak które budzą się w nas chuci

Albo niechęci, swój cień zmienia dusza;

I to jest, z czym się twój rozsądek kłóci".

109
   Już tylko jedna została katusza,

W prawo ostatnie zbiegamy koleje;

Tu inny widok do baczności zmusza.

112
   Cały bok góry płomieniami zieje,

A zaś od brzeżka pęd silnej wichury

Na powrót spędza ognistą zawieję.

115
   Wąziuchnym przejściem Mistrz i Stacjusz wtóry,

Ja trzeci kroczym; groza mię opadnie:

To drżę, że spłonę, to, że runę z góry.

118
   „Wędzidło wzroku niech tu sobą władnie —

Mistrz mi powiada; — miej się ku obronie,

Bo na tej ścieżce chybić można snadnie".

121
   Boże wielkiego miłosierdzia! —w łonie

Czerwonych żarów śpiewali pieśniarze,

Zmuszając oczy spojrzeć ku ich stronie.

124
   Ujrzałem widma chodzące w pożarze;

Więc to na stopy swe patrząc, to na nie,

Na dwoje spojrzeń mych dzieliłem straże.

127
   Zaledwie rozjęk żałosny ustanie,

Gdy: „Męża nie znam" — brzmią głosy ogniste,

A po nich ciszej poprzednie śpiewanie.

130
   Inny głos wołał: „Dyjana Kalistę

Wygnała z gaju, bo nimfie sromota

Splamiła duszę przez żądze nieczyste".

133
   Potem niewiasty zacnego żywota

Były sławione i mężowie czyści,

Jak ich mieć życzy małżeństwo i cnota.

136
   Tak to zawodzą, podczas gdy się iści

Ich odkupienie w ogniowej ostoi;

Takim to trudem ich wina się czyści

139
   I taką maścią ich rana się goi.

<<< >>>