BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Na pierwszym tarasie czyśćca, ozdobionym rzeźbami przedstawiającymi przykłady pokory, poeci spotykają dusze ludzi pysznych, którzy suną przygięci do ziemi wielkimi ciężarami. Wśród przykładów pokory poeta wymienia cesarza Trajana, Matkę Boską i Dawida.

1
   Gdyśmy przebyli onej bramy progi,

Którą na częste skazywa zastoje

Chuć, co prostymi mieni krzywe drogi,

4
   Ze szczękiem za mną zapadły podwoje;

Gdybym się jeno obejrzał, ażali

Byłbym okupić zdołał winę moję?

7
   Po wyłupanym źlebie-śmy stąpali,

Którego ściany gięły się w łuczyste

Linie, na sposób rozbujałej fali.

10
   „Wielkiej tu sztuki potrzeba zaiste

Powiada Wódz mój. — Postępujmyż bacznie,

Dłońmi się w ściany wpierając faliste".

13
   To naszą drogę opóźniało znacznie,

Tak że wprzód księżyc idący po niebie

Rąbkiem w łożysko swe chylić się zacznie,

16
   Nim-eśmy krawędź naszli w onym żlebie.

Wyszedłszy wreszcie na otwarte pole,

Tam gdzie stok góry umyka sam w siebie,

19
   Obaj zbłąkani, ja cały w mozole —

Przystanęliśmy na jakiejś płaszczyźnie,

Pustszej niżeli stepowe podole.

22
   Przestrzeń, od miejsca, gdzie szlak w dół się śliźnie,

Potąd, gdzie góra wspina się wysoka,

Równała trzykroć słusznemu mężczyźnie.

25
   Ile zbiec mogło skrzydło mego oka,

Czym w lewo spojrzał, czy na prawo zasię,

Z obu stron droga szła równo szeroka.

28
   Jeszczem nie zrobił kroku w onym czasie,

Kiedym obaczył, że okólne mury,

Co nieprzystępnym pionem po tarasie

31
   Biegły, białymi błyszczały marmury,

Pokryte rzeźbą, co nie w Poliklecie,

Lecz by zbudziła zazdrość u natury.

34
   Anioł, co ziemi zniósł w bożym dekrecie

Mir łzami wieków żądany tęskliwie

I otwarł niebo bronne w dawnym lecie,

37
   W oczach się naszych jawił, tak prawdziwie

Ruch umilony mając i postawę,

Że się nam wydał istotą, co żywie.

40
   Przysiągłby człowiek, że wymawiał: „Ave!"

A tuż Niewiasta, co nam grzesznym chowa

Miłości Bożej rozwartą dzierżawę.

43
   W geście jej skromnym odbiły się słowa:

„Otom ja Twoja służebnica, Panie!" —

Jakby je pieczęć odbiła woskowa.

46
   „Inne tu dziwy dokoła; spójrz na nie!" —

Mówił Mistrz słodki, z którym szedłem razem

Z boku, który zwą serdecznym ziemianie.

49
   Więc się zwróciwszy twarzą, za obrazem

Maryji ujrzę po prawym ramieniu,

Gdzie szedł ten, co był moim drogowskazem,

52
   Inną historię wykutą w kamieniu;

Obszedłem Mistrza, aby należycie

Uwagę podać nowemu widzeniu.

55
   Były wycięte w marmurowej płycie

Wóz, woły, skrzynia ze świętego drzewa,

Która urzędu karci nadużycie.

58
   Przed nią tłum ludu: a ten się ozewa

Siedmioma chóry, aż słuch, brany w sidło,

To mówił: „Śpiewa", to znowu: „Nie śpiewa".

61
   Równie misternie było tam kadzidło

Wyobrażone, że w tejże godzinie

Wzrok mówił: „Jawa", a zaś węch: „Mamidło".

64
   W pląsach wyprzedzał poświęconą skrzynię

Korny psalmista, skacząc jak pacholę,

Więcej niźli król i mniej w takim czynie.

67
   Na górnym ganku widziałem Mikolę,

Jak w pałacowe patrzała podwórze

Z wzgardą na ustach i chmurą na czole.

70
   Stamtąd podszedłem ku innej figurze,

Co za postacią Mikoli bielała,

Wyobrażona dłutem na marmurze,

73
   Gdzie wyrzeźbiona była wielka chwała

Księcia, którego cnota zawołana

W szczytnym zwycięstwie Grzegorzowym pała.

76
   Rozumiem tutaj cesarza Trajana:

Za uzdę konia wdoweńka się chwyta,

W geście bolesna, w oczach zapłakana;

79
   Dokoła tłoczy się rycerzów świta,

A chmara orłów złotych ponad pole

Wieje, na wiatry skrzydłami rozwita.

82
   Tedy biedactwo stoi w onym kole,

Prosząc: „O panie, pomścij mi się syna,

Co go zabili na matki niedolę!"

85
   Zaś on jej na to: „Niewczesna godzina;

Czekaj, aż wrócę". „Panie — wdowa rzecze

Jak człek, w którym się boleść dopomina: —

88
   A gdy nie wrócisz?" „Kto po mnie oblecze

Płaszcz, ten uczyni". „Po innym nie tuszę,

Jeżeli ciebie ma nędza nie piecze".

91
   Więc on jej na to: „Bądźże mi w otusze;

Zanim odjadę, dotrzymam ci słowa:

Litość i prawo wypełnią, co słusze".

94
   On, dla którego żadna rzecz nie nowa,

Rzeźbił te oczom mym wymowne twory,

A dziwne, bo ich kunszt ziemski nie kowa.

97
   Podczas gdym patrzał z lubością na wzory —

Tym droższe, ile że mistrz nad rzeźbiarze

Był ich kowaczem — niezmiernej pokory,

100
   Wódz szepnął do mnie: „Oto po wiszarze

Widzę wlokącą się ku nam gromadę:

Ta na próg wyższy drogę nam ukaże".

103
   Ja oczy, każdy wypatrywać rade

Cud, kędy jeno nowością się wdzięczy,

Na twarzy Mistrza pytający kładę.

106
   Proszę, słuchaczu, niech cię nie odstręczy

Od zacnej skruchy pokutne narzędzie,

Jakim tam Pan Bóg kających się dręczy;

109
   Kształtu katuszy nie miej ty na względzie.

Myśl o korzyściach; choć i kaźń ugodzi,

Trwać dłużej, niźli po dni kres, nie będzie.

112
   Tu ja krzyknąłem: „Mistrzu, kto nadchodzi?

Spostrzegam twory z dziwacznymi godły:

Dobrze-li widzę? Wzrok-li mię zawodzi?"

115
   A on tak do mnie: „Karą ciężkiej modły

Ich wiotka postać do ziemi nagięta;

Już się też na nich moje oczy zwiodły.

118
   Ale spójrz bystro i niech wzrok rozpęta

Kształty spod głazów widne; patrzaj na nie:

Słuchaj, jak ciężko jęczą niebożęta".

121
   O ubożuchni, pyszni chrześcijanie,

Co, na duchowe zaślepienie chorzy,

We wstecznych krokach macie zaufanie!

124
   Nie wiecie, żeśmy to robak, co tworzy

Dopiero z siebie rajskiego motyla,

Bez osłon na sąd lecącego Boży?

127
   Czemu się duch wasz kokoszy do tyla,

Na kształt gąsienic nieuzupełnieni

Robacy, w których byt się nie dosila?...

130
   Jak podtrzymując dach lub pułap sieni,

Z kolanem w piersi, kamienni siłacze

Gną się ciężarem gzymsu przytłoczeni,

133
   Skąd patrzącemu serce się rozpłacze

Przed złudą prawdy, tak ci przełamani

Chylą się; zadrżę, kiedy to obaczę.

136
   I gną się duchy w bolesnej kompanii

W miarę wielkości brzemienia na grzbiecie,

Ten, co pod głazem giął się najpoddaniej,

139
   Zdał się narzekać: „Omal, a przygniecie!"

<<< >>>