CZYŚCIEC

PIEŚŃ I

PIEŚŃ II

PIEŚŃ III

PIEŚŃ IV

PIEŚŃ V

PIEŚŃ VI

PIEŚŃ VII

PIEŚŃ VIII

PIEŚŃ IX

PIEŚŃ X

PIEŚŃ XI

PIEŚŃ XII

PIEŚŃ XIII

PIEŚŃ XIV

PIEŚŃ XV

PIEŚŃ XVI

PIEŚŃ XVII

PIEŚŃ XVIII

PIEŚŃ XIX

PIEŚŃ XX

PIEŚŃ XXI

PIEŚŃ XXII

PIEŚŃ XXIII

PIEŚŃ XXIV

PIEŚŃ XXV

PIEŚŃ XXVI

PIEŚŃ XXVII

PIEŚŃ XXVIII

PIEŚŃ XXIX

PIEŚŃ XXX

PIEŚŃ XXXI

PIEŚŃ XXXII

PIEŚŃ XXXIII

               PIEŚŃ XIV

Wergili i Dante rozmawiają z Guidonem del Duca i Rinierim da Calboli o stanie politycznym i moralnym Toskanii oraz Romanii, a następnie słuchają tajemniczych głosów wspominających przykłady ukaranej zawiści i zazdrości.

 

1	„Kto on, co kręgi naszej góry tłoczy,
	Nim śmierć popchnęła żagle jego łodzi,
	I jak chce, zwiera i odmyka oczy?"
4	„Kto on zacz, nie wiem, lecz nie sam przychodzi;
	Ty siedzisz bliżej ku jego osobie,
	O ród i miano pytaj go najsłodziej".
7	Tak więc szeptały, schylone ku sobie,
	Dwa widma obok siedzące na prawo
	I szyje do mnie wyciągały obie.
10	Powiada jedna z nich: „Duchu, postawą
	Cielesną w niebios kroczący wierzeje,
	Miej litość, wieścią pociesz nas łaskawą.
13	Ktoś jest? Skąd idziesz? Bo twe przywileje
	Podziw nasz budzą, jak obca i nowa
	Rzecz, która tutaj nigdy się nie dzieje".
16	„Środkiem Toskany — rzekłem — fale snowa
	Strumyk na stokach zrodzon Falterony;
	Nie nasyca go droga stumilowa.
19	Tam jest ojczysty gród mój położony;
	Nazwisko moje wymieniać — rzecz marna,
	Mej sławy jeszcze nie brzmią głośne dzwony".
22	„Jeśli przejrzałem myśl twą aż do ziarna —
	Pierwsza się dusza do mnie znów odzywa —
	Po twojej mowie domyślam się Arna".
25	A druga rzecze: „Czemuż on ukrywa
	Niedomówione owej rzeki miano,
	Jakby w nim rzecz się mieściła brzydłiwa?"
28	Na to głos ducha, którego pytano:
	„Pewnie dlatego, iż się lepszą zdało,
	Aby jej dolin wiecznie zapomniano.
31	Bowiem od źródeł, którymi nabrzmiało
	Siodło gór, co z nich odpadło Peloro,
	A tak, że w świecie bogatszych jest mało,
34	Po ujście, gdzie się krzepi morze, skoro
	Słońce mu nieco słonych wód upije,
	Skąd znowu później rzeki pokarm biorą,
37	Cnotę się z dala obchodzi jak żmiję;
	Czy to się dzieje ze złego nawyku,
	Czy że ich gleba ten wstręt w sobie kryje.
40	Tak odmienili obyczaj do zniku
	Mieszkańcy biednej tych dolin krawędzi,
	Jakby ich Circe chowała w karmniku.
43	Śród sprośnych wieprzów, godniej szych żołędzi
	Niżeli strawy, którą człowiek żywie,
	Naprzód ta rzeka nędzne nurty pędzi,
46	Spotyka dalej, na niższym przepływie,
	Głośniej nad małość łające szczenięta
	I usta od nich odwraca wzgardliwie.
49	Płynąc poniżej, coraz bardziej wzdęta,
	Spomiędzy psiarni między wilcze stada
	Wlewa się struga licha i przeklęta.
52	Lisy spotyka, w których mieszka zdrada,
	Skoro w najniższe potoczy się kraje;
	Daremnie na nie paści się zakłada.
55	Choć tu człek słucha, sprawy nie zataję;
	Dobrze mu będzie, jeśli zapamięta,
	Co mu duch prawdy przeze mnie podaje.
58	Wnuka twojego widzę, jak wilczęta
	Dzikie pogromi, wpadłszy na wybrzeże
	Okrutnej strugi, i wszystkie popęta.
61	Na targ poniesie wilcze mięso świeże,
	A resztę, jak lew, położy pokotem;
	Tak wielom życie, sobie cześć odbierze.
64	Z nędznego lasu we krwi wyjdzie potem,
	Tak spustoszywszy, że w tysiączne lata
	Nie zagai się ta puszcza z powrotem".
67	Jak po złej wróżbie wesołość ulata
	Z twarzy człowieka - więc patrzy i słucha,
	I tylko czeka, skąd runie zatrata,
70	Tak spoważniała twarz innego ducha
	Podczas tej mowy; nagle stał się rzewny,
	Kiedy proroctwo doszło mu do ucha.
73	Widok jednego, głos drugiego gniewny
	Ciekawość moją zwiększyły ogromnie,
	Więc kto są, pytam, nazwiska niepewny.
76	Rzekł duch, co pierwszy odzywał się do mnie:
	„Patrz, czego prośba moja nie uzyska
	Od ciebie, teraz ty pożądasz po mnie?
79	Lecz dobroć boża, która tak pobłyska
	Z twojej osoby, wyznać mię zniewala:
	Gwidona Duki nie pomnisz nazwiska?
82	Bywało, zawiść tak mię skroś przepala,
	Że gdym gdzie w twarzy obaczył wesele,
	Z lic moich zaraz krwi pierzchała fala.
85	Z mego posiewu takie zbieram ziele.
	O ludzie, czemu dóbr waszych krynica
	W wykluczającym rodzi się podziele?
88	Oto Rinieri, co sobą zaszczyca
	Calbolich plemię skłonne do upadu,
	Póki nie najdzie jego cnót dziedzica.
91	W obrębie morza, Renu, gór i Padu
	Nie tylko w biednej krwi już się nie pleni
	Zapał do prawdy i pięknego ładu,
94	Ale porosły na całej przestrzeni
	Trujące gąszcze; żadne ich oskardy
	Nie wykarczują rychło od korzeni.
97	Gdzie dobry Lizio i Henryk Manardi?
	Gdzie Traversarich i Carpignów plemię?
	O Romańczycy zeszli na bastardy!
100	Fabbro, bolońską ozdobi-ż znów ziemię?
	Bernarda Fosco w Faenzy obaczę?
	Różdżkę tak wdzięczną wyda-ż drobne siemię?
103	O Toskańczyku, nie dziw się, że płaczę!
	Gwida da Prata imię mi przytomne
	I Ugo d'Azzo do serca kołacze.
106	Pomnę Tignosa, druhów jego pomnę;
	Dom Anastazych i dom Traversarów:
	Oba te rody dzisiaj bezpotomne!...
109	Damy, rycerstwo, świat czynów i gwarów,
	Dworności naszej i miłości szkoła
	Tam kwitły, gdzie dziś wrósł występku narów...
112	Wyjdź, Brettinoro, z siebie, gdy dokoła
	Właśni panowie twoi precz uchodzą
	Śród innych wielu, by nie sromać czoła.
115	W Bagnacavallo niewiasty nie rodzą,
	I słuszna: za to Castrocaro, Conio,
	Źle — gdy hrabiątek niegodnych napłodzą.
118	Pagani lepsi będą, gdy uronią
	Swojego »Diabła«, ale trud zbyteczny
	Oczyszczać sławę: od plam jej nie schronią.
121	O Ugolinie z Fantoli, bezpieczny
	Będzie twój honor, bo go już nie zaćmi
	Czynem niegodnym żaden syn wszeteczny!
124	Idź, Toskańczyku, teraz idź, bo łkać mi
	Chce się — nie mówić; rzewnie płakać muszę,
	Tak się me serce ścisnęło nad braćmi".
127	Widno nam było, że te zacne dusze
	Słyszały chód nasz, a że nie ostrzegły,
	Po drodze dalej poszliśmy w otusze
130	Znowu samotni; nagle z przeciwległej
	Strony, jak piorun powietrze przelata,
	Tak ku nam słowa wołające biegły:
133	„Ktokolwiek spotkasz, zgładź mię z tego świata!"
	I pierzchły jako grom, który pobladnie,
	Skoro wprzód obłok na ćwierci rozpłata.
136	A ledwie znowu słuch sobą owładnie,
	Inny głos obok huknął raz za razem
	Jako grzmot, który za piorunem padnie:
139	„Jam jest Aglauro, co się stała głazem".
	Cała się postać moja w tył podawa,
	Pragnę się ukryć za swym Drogowskazem.
142	Już teraz ścichła napowietrzna wrzawa,
	Gdy Wódz mój rzecze: „Oto twarde pęta,
	Co winny dzierżyć was w granicach prawa,
145	Ale szalonych zbyt wabi przynęta,
	Spod której stary wróg na wędę chwyta
	Duszę, skoro się nie w czas opamięta.
148	Woła was niebo; nad wami rozwita
	Piękność swe kręgi toczy; cóż, gdy biedna
	Źrenica wasza do ziemi przybita!
151	Tę niemoc karci Siła Wszystkowiedna!"