BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Podążając w towarzystwie pokutujących w kierunku schodów drugiego tarasu, Dante i Wergili rozmawiają z księciem Omberto Aldobrandeschim i miniaturzystą Oderisim da Gubbio.

1
   „O Ty Ojcze nasz, który jesteś w niebie,

Nie, byś w nim mieścił się, lecz dla miłości,

Co pierwotworom stmtąd ślesz od siebie,

4
   Święć się Twe imię i moc Twej wielkości

U wszystkich stworzeń, jako że godziwa

Dziękczynić tchnieniu Twojej łaskawości.

7
   Królestwa Twego mir niech nam przybywa:

Jeśli go łaska Twoja nie udzieli,

Żadna go siła nie zdobędzie żywa.

10
   Jako składają wolę swą anieli

Tobie w ofierze, hymny śląc do nieba,

Tak niech się człowiek wobec onieśmieli.

13
   Nie skąp nam dzisiaj powszedniego chleba;

Bezeń człek rzucon na te ziemskie smugi

Cofa się, gdy mu naprzód iść potrzeba.

16
   A jako my złe, co nam zrządził drugi,

Przebaczać chcemy, tak nam ty nawzajem

Przebacz, ni naszej nie zważaj zasługi.

19
   Hartu, co łatwo pokusie poddajem,

Nie próbuj mocą starego zwodnika,

Lecz zbaw przed jego chytrym obyczajem.

22
   Ostatnia, Panie, prośba Cię potyka

Już nie nam gwoli, bo meta przed nami,

Lecz tym, co jeszcze noszą ziemskie łyka".

25
   Takimi Bogu modląc się prośbami,

Szli nachyleni pod brzemię tak duże,

Jak to, co czasem we śnie zmysły mami.

28
   Nierówny ciężar nieśli i po górze

Z nierówną męką w pierwszym upokorzeń

Szli kole, myjąc z siebie ziemskie kurze.

31
   Gdy nam tak sprzyja czułość onych stworzeń,

Jak winni dla nich być pełni ochoty

Ci, którzy woli mają zacny korzeń,

34
   Dopomagając zbyć ziemskiej brzydoty,

Co ich kalała, by letcy i czyści

Mogli w gwieździste wstąpić kołowroty!

37
   „Słuszność i litość niech wam ulgę ziści

I niech się skrzydeł waszych lot posili,

By was poniosły ku pewnej korzyści.

40
   Mówcie nam, która ścieżka nas nie zmyli

W drodze ku schodom; a gdy ścieżek dużo,

Która się z góry najłagodniej chyli?

43
   Bo mój towarzysz, zmęczony podróżą,

Adamowego jeszcze nie zzuł ciała,

Więc jego chęciom stopy nie dość służą".

46
   Odpowiedź, która w ślad pytania brzmiała

Temu, co zawsze moją był osłoną,

Nie zgadnę, z czyich do mnie ust bieżała,

49
   Tak mówiąc: „Z brzegu przy nas prawą stroną

Pójdźcie; kęs wyżej szczelinę znajdziecie,

By nią człek żywy przeszedł, dość przestroną.

52
   I gdyby nie to brzemię na mym grzbiecie,

Które tak moją postawę odmienia

I pyszną czaszkę mą do ziemi gniecie,

55
   Jemu, co żyje, obcy mi z imienia,

W twarz bym popatrzał, czyli mi nie znana,

I żal wywabił dla mego cierpienia.

58
   Jam Latyn, dziedzic wielkiego Toskana;

Wilhelma z Aldobrandeschich jam synem:

Nie wiem, czy tego świadomiście miana?

61
   Dumny dziełami i krwi karmazynem

Mych przodków, tak się panoszyłem w świecie,

Że matki wspólnej nie pomnąc, nad gminem

64
   Władca wzgardliwy, padłem w lat mych kwiecie:

Naród seneski coś rzec o tym umie

I w Campagnatico wie każde dziecię.

67
   Omberto jestem; nie samego tu mię

Wpędziła pycha; krewnych moich dusze,

Podobnie jak ja, kata mają w dumie.

70
   Tę dumę gładząc, pod głazem się kruszę,

Aż bożą pomstę do reszty nasycę:

Nie chciałem żywy, pośród martwych muszę".

73
   Słysząc tę mowę, pochyliłem lice;

Wtem drugi z duchów, idący tuż blisko,

Ciemieniem ciężką podźwignął przyłbicę,

76
   Ujrzał mię, poznał, wymówił nazwisko,

Z wysiłkiem w mą się wpatrywał osobę,

Bo idąc z nimi, głowę niosłem nisko.

79
   „Oderisiego-ż to widzę? Ozdobę

Gubbia i sztuki, którą paryżanie

Alluminacją zową w naszę dobę?"

82
   Tak pytam. „Bracie — rzekł — na malowanie

Spójrz, w bolończyka kunszcie uśmiechnięte!

Przy nim ma chwała ledwo się ostanie.

85
   Mniej skromny byłem, kiedy łono wzdęte

Pożądaniami wróżącymi sławę

W doskonałości bieżało ponętę!

88
   Tym mytem spłacam dziś doczesną wrzawę;

A byłbym indziej, lecz, jeszcze śród ciała

Mego mieszkając, czyniłem poprawę.

91
   Ot, człowieczego kunsztu marna chwała!

Jakże trwa krótko zieleń tego drzewa,

Jeśli tuż po niej znów dzicz nie nastała!

94
   Sądził Cimabue, że wszystkich olśniewa,

A dzisiaj Giotto pierwszy staje w rzędzie

I tak, że rozgłos onego przyćmiewa.

97
   Tak jeden Gwido po drugim narzędzie

Wziął stylu, a już może wnet powstanie

Taki, co po nich w ich gnieździe usiędzie.

100
   Bo sława ziemska jest jak wiatru wianie,

Co raz z tej strony, raz z owej zalata:

Zmieni kierunek, to zmienia nazwanie.

103
   Wzmożeszli chwałę, że ta ziemska szata

Późnych lat dotrwa, niż gdybyś zmarł z młodu,

Kiedyś wymawiał jeszcze: »papu, tata«?

106
   Cóż za lat tysiąc będzie? Do pochodu

Wieczności one sąjak okamgnienie

Do najszerszego sfer górnych obwodu.

109
   Ten, co przede mną wlecze się, był w cenie

Takiej, że wszystka brzmiała nim Toskana;

Dziś się zaledwie o nim szepce w Sienie,

112
   Gdzie władał w czasie, gdy padła stargana

Wściekłość florencka, pyszna od lat wiela,

Jak jest od wczoraj wszeteczeństwem pjana.

115
   Bo wasza sława jest natury ziela:

Wschodzi i ginie; w tym samym płowieje

Słońcu, za którym nieźrzała wystrzela".

118
   Na to ja: „Z mowy twej w me serce wieje

Zdrowa pokora i pychę mą gani,

Ale o kim to głoszą twoje dzieje?"

121
   „Oto jest — odrzekł — Provenzan Salvani;

Dostał się tutaj, że pragnął zbyt śmiele,

By wszyscy w Sienie byli mu poddani.

124
   Zmarł i tu błądzi, odkąd nie jest w ciele,

Bez odetchnienia; pokutuje łzawo,

Kto tam za życia pożądał za wiele".

127
   Ja jemu na to: „Jeśli duch z poprawą

Swoją zwłóczący aż do bytu brzeżka

W przedczyśćcu bawić ma — ani mu prawo

130
   Wejść tutaj, chyba że ktoś nie omieszka

Wesprzeć modłami — tyle, ile w żywej

Bawił osobie, skądże ten tu mieszka?"

133
   „Kiedy był jeszcze możny i szczęśliwy,

Wielkiej pokory dał znak — duch powiada —

W rynku seneskim wziąwszy obelżywy

136
   I nędzny łachman z żebrzącego dziada:

Na wykup druha z kaźni Karolowej

Do przechodzących drżące dłonie składa.

139
   Wiem, niejasnymi to powiadam słowy,

Lecz niezadługo, rodakom swym dzięki,

Zbyt jasno pojmiesz znaczenie mej mowy.

142
   Tym czynem termin ukrócił swej męki".

<<< >>>