BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Hrabia Ugolino opowiada historia głodowej śmierci swoich dzieci; następnie poeci przechodzą do trzeciego koła kręgu, gdzie pokutują zdrajcy przyjaciół. Tu znajdują się: Alberigo dei Manfredi, Branca d'Oria, a także dusze ludzi, którzy żyjąc na świecie zaprzedali swe dusze diabłu.

1
   Usta oderwał od okropnej strawy

Ów potępieniec i z chciwej paszczęki

Włosami wroga skrzep ocierał krwawy.

4
   Potem rzekł: „Srogie chcesz odnawiać męki,

Których myśl sama już rani boleśnie,

Zanim się jeszcze przelała we dźwięki.

7
   Lecz że opowieść moja ziarnem wskrześnie,

Skąd temu zdrajcy ma wyrość niesława,

Słów mych i płaczu słuchaj równocześnie.

10
   Nie wiem, kto jesteś ni z jakiego prawa

Wszedłeś tu, jeśli nie wiodła cię wina;

Aleś florentczyk, język cię wydawa.

13
   Widzisz przed sobą hrabię Ugolina;

Ten jest Ruggieri; był arcybiskupem,

A oto mojej mściwości przyczyna:

16
   Zbytnia powtarzać, jak stawszy się łupem

Podstępu, zwabion złudnymi wyrazy,

Uwięzion, w kaźi z głodu padłem trupem.

19
   Lecz, co więzienne zataiły głazy,

Okropne skonu mojego momenty

Opowiem, ty sądź, czym doznał obrazy!

22
   Przez wąski otwór w klatce tej wycięty,

Co po mnie zwie się: głodowa ciemnica,

Gdzie będzie jeszcze niejeden zamknięty,

25
   Liczne-m już widział odmiany księżyca,

Gdy raz mi nocą sen był ukazany,

W którym przyszłości prysła tajemnica.

28
   Śniło mi się więc, że ten pan nad pany

Polował wilka i młode wilczęta

W górach, co kryją Lukę przed Pizany.

31
   Goland, Gismondi, Lafranchi, panięta

Pizańskie, biegli na orszaku czele,

Z nimi suk sfora chuda i zawzięta.

34
   Lecz pomęczeni nie ubiegli wiele

Ojciec i dziatwa; wnet na nich obławy

Spadły, kły ostre topiąc w wilczym ciele.

37
   Zbudzon przed świtem do bolesnej jawy,

Słyszę, a przez sen dzieci me, katuszy

Mej towarzysze, łkają, prosząc strawy.

40
   Srogi, jeśli się nie przerazisz w duszy

Tego, co senna wróżyła mi zmora,

Gdy tu nie płaczesz, to cóż cię poruszy?

43
   Już się ocknęli; nadchodziła pora,

Gdy zwykle jadło podawały straże,

Od snów nam wszystkim dusza była chora.

46
   Szczęk z dołu straszną prawdę mi ukaże:

Drzwi zagwożdżono! Zamknięto nas w grobie...

Tedy spojrzałem, niemy, w synów twarze.

49
   Jam nie zapłakał, skamieniałem w sobie;

Lecz chłopcy łkali, mój Anzelmek mały:

»Ojcze — rzekł — patrzysz tak dziwno po tobie?«

52
   Jam nie zaszlochał, milczałem dzień cały

I noc, do chwili, kiedy gwiazdy gasną;

Aż gdy po nocy tej nastał dzień biały

55
   I kiedy w klatce zrobiło się jasno,

W cztery oblicza spojrzę i, tak na nie

Wzrok kładąc, twarz w nich odgaduję własną.

58
   Więc ręce sobie z bólu do krwi ranię,

A oni, myśląc, że to ból ze czczości,

Nagle się dźwigną: »Ojcze nasz i panie —

61
   Wołają do mnie — oszczędzisz żałości

Z ciał naszych jedząc; tyś nas oblókł niemi,

Wolno-ć je zezuć z naszych nędznych kości!«

64
   By ich nie płoszyć, zmilkłem i tak, niemi,

Trwaliśmy dwa dni z nadziei zatratą.

Czemuś nie pękło, twarde łono ziemi?...

67
   Aż kiedy czwarty dzień błysnął za kratą,

Gaddo do kolan moich się przywlecze

I woła: »Czemu nie ratujesz, tato!...«

70
   Wołał i skonał; jak mnie tu, człowiecze,

Widzisz, tak każde z mych dzieci konało

Do dnia szóstego; więc mi wzrok wyciecze

73
   W strugach krwi; poprzez każde martwe ciało

Pełzam i dwa dni wołam na nieżywe...

Potem się życie głodem dokonało".

76
   Skończył i białka wywrócił straszliwe,

I zęby w czerep znów zapuścił siny,

Twarde i jak psie — krwawej kości chciwe.

79
   O Pizo, pięknej zakało krainy,

Gdzie brzmi lubego „si" nuta pieszczona:

Gdy się nie kwapią sąsiadów twych syny,

82
   Niech cię Capraia porwie i Gorgona;

U Arnowego ujścia tamą wspięta,

Potopem zguby twych mieszczan dokona!

85
   Bo jeśli piekło słusznie to pamięta

Ugolinowi, że wydał twe grody,

Czemu skazywać na mękę chłopięta?

88
   O nowa Tebe, wszakże sam wiek młody

Usprawiedliwiał Brigatę, Hugona

I tych dwu, których już nazwałem wprzódy!...

91
   Poszliśmy dalej, gdzie zlodowacona

Toń inną rzeszę otula w pieluchy,

W których zastygła, na wznak wywrócona.

94
   Płacz nie pozwala, by płakały duchy:

Boleść w głąb wraca, napotkawszy tamę

I wzmaga srogie cierpień bezotuchy.

97
   Bowiem łzy pierwsze wyszłe przez ócz bramę

Zmarzły i szklaną stworzyły przyłbicę,

Pod powiekami ócz oszkliwszy jamę.

100
   Wtem, choć od mrozu stężało mi lice

I jak naskórek, kiedy otwardnieje,

Straciło czucie, dech wiatru pochwycę,

103
   Który z nieznanej strony ku mnie wieje.

Więc pytam: „Gdzie zdrój mroźnego oddechu?

Czyliż tu tchnienie wszelkie nie tężeje?"

106
   A Mistrz mi na to: „Czekaj, bez pośpiechu!

Wnet się twym oczom własnym uwydatni,

Skąd ten wiatr dmucha i z jakiego miechu".

109
   Wtem jeden nędzarz spod lodowej matni

Zawołał do nas: „Duchy tak zbrodnicze,

Że wyznaczono wam okręg ostatni,

112
   Zdejmijcie łuskę z ócz mych; niech użyczę

Otuchy sercu w okropnym mozole,

Zanim zakrzepnie znów od łez oblicze!"

115
   „Powiedz, kto jesteś, pewnie cię wyzwolę —

Rzekłem do mary, co hełm straszny dźwiga. —

Niech tak polegnę w lodowatym dole!"

118
   „Widzisz — odparła — brata Alberyga;

Żem jadowite owoce miał w sadzie,

Tym mi daktylem nagrodzona figa".

121
   „Ha — wykrzyknąłem —jużeś to w gromadzie?!"

A on: „Zewłoka moja jeszcze żywa

Na ziemi — nie wiem, w jakim żyje ładzie.

124
   Bo Ptolomeja tej łaski używa,

Że czasem ludzka dusza tutaj spada,

Nim jej dokona Atropos przędziwa.

127
   Abyś zaś chętniej lód, co się układa

Z łez przestarzałych, obłuskał mi z twarzy,

Wiedz, że w monencie, gdy się spełnia zdrada

130
   Jako ta moja, czart staje na straży

Ciała i póki śmiercią nie ochłódnie,

Do tego kresu sam w nim gospodarzy.

133
   Dusza od razu przelata w tę studnię;

Niejedno ciało do świata należy,

Którego cień tu swe odprawia grudnie.

136
   Uważne oczy zwróć, przychodzień świeży,

Na Brankę d'Oria, o którym ci powiem,

Że tu duch jego od wielu lat leży".

139
   „Chcesz mię, jak widzę, okłamać — odpowiem —

Bo Branka d'Oria nie umierał zgoła;

Je, pije, sypia i cieszy się zdrowiem".

142
   „W Dole Złych Szponów — odrzekł — gdzie wre smoła,

Jeszcze się Michał Zanche nie pojawił,

Kiedy już Branka czarnego anioła

145
   Na swoje miejsce w zewłoku zostawił;

Podobnie krewniak jego, jeszcze żywy,

Który się zbrodnią wspólnie z nim splugawił.

148
   Lecz ściągnij rękę! Zdejm te z ócz pokrywy!"...

A jam zostawił mu na oczach brzemię;

Surowość moja — tam był czyn cnotliwy.

151
   Genueńczycy, przeniewiercze plemię,

Wrogowie cnoty, zbrodniami skalani,

Przecz wam pozwala los zaludniać ziemię?!

154
   Otom z najgorszym zbrodniarzem Romanii

Naszedł jednego z was, którego dusza

Występna krzepnie w Kocytu otchłani,

157
   Podczas gdy ciało żywe czarta słusza.

<<< >>>