BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Dante budzi się z omdlenia w pierwszym kręgu piekła, gdzie pokutują dusze dzieci zmarłych bez chrztu i ludzi szlachetnych, którzy żyjąc przed narodzeniem Chrystusa, nie znali prawdziwej wiary: przebywają tu poeci, bohaterowie i filozofowie starożytności.

1
   Silny huk gromu wyrwał mi spod powiek

Senność kamienną, tak że się wzdrygnąłem

Niby gwałtownie przebudzony człowiek.

4
   I wypoczęte oczy tocząc kołem,

Wyprostowany, patrzałem po stronie,

Aby rozpoznać miejsce, gdzie stanąłem.

7
   Otom się, widzę, znajdował na skłonie

Owej bolesnej, piekielnej doliny,

Co nieskończonych echa jęków chłonie.

10
   Loch był bezdenny, mgławy, czarnosiny;

Źrenice moje, wysłane na zwiady,

Niczego dobyć nie mogły z głębiny.

13
   „Zejdziemy teraz — rzekł Wieszcz cały blady -

W otchłanne ślepych światów zakomory;

Ja pójdę pierwszy, a ty w moje ślady".

16
   Widząc, że pobladł: „Jakże iść mam skory —

Rzekłem — gdy w tobie odwaga ustaje,

Co mi w zwątpieniach użyczasz podpory?"

19
   „Kaźń ludu, co te zamieszkiwa kraje —

Rzekł — twarz mi czyni równą białej chuście

Z barw litowania, co-ć się lękiem zdaje.

22
   Idźmyż: daleki cel ma nasze pójście".

Ruszył; tu pierwsze przekroczyłem za nim

Koło, z tych, które biegną nad czeluście.

25
   Głos, co mi słuchu doszedł, był nie łkaniem,

Lecz szeptem westchnień, który skróś stuleci

Powietrze wzruszał bezustannym drganiem.

28
   Szedł zaś z cierpienia, które mąk nie nieci,

A które znoszą wielkie ludu ławy,

Gromada mężów i niewiast, i dzieci.

31
   Rzecze Wódz do mnie: „Azaś nie ciekawy

Tłumu, co smętne te wydaje gwary?

Nim stąd odejdziem, masz poznać ich sprawy.

34
   Bezgrzeszni oni są, ale z tej miary

Jeszcze się zasług zbawienia nie bierze:

Stanowi o nim chrzest, brama twej wiary.

37
   Chociaż w pogańskiej przyszli na świat wierze,

Czci potem Bogu nie złożyli winnej;

Do ich gromady oto sam należę.

40
   Dla tej usterki, nie dla winy innej,

Pobyt znosimy tutaj bezkatuszny,

W tęsknocie żyjąc próżnej i bezczynnej".

43
   Tedy mi serce żal ogarnął słuszny,

Bo w tym przedsionku, na wątpliwe trwanie

Skazan, poznałem poczet wielkoduszny:

46
   „Powiedz, o Mistrzu mój, powiedz, o Panie —

Spytałem, chcąc mieć tę pewność niezbitą,

W której jest wszego błędu zaniechanie —

49
   Wyszedłli który stąd, czy z własnej, czy to

Z cudzej zasługi — i był w niebo-brany?"

A on, odgadłszy mowę mą zakrytą:

52
   „Krótko przed moim rozstaniem z ziemiany

Mocarz tu zstąpił niebiańskiego lica,

Znakiem zwycięstwa ukoronowany.

55
   On z państw tych wywiódł pierwszego rodzica,

Abla, Noego; pośród innych wiela

Abram posłuszny, Mojżesz, praw krynica,

58
   Dawid stąd wyszedł i ród Izraela

Stary; to jest on i ojciec, i syny,

I wysłużona pasterstwem Rachela.

61
   Ich wyprowadził w niebieskie krainy;

A wiedz, że przed tym dostojnym wyborem

Żaden nie zaznał zbawienia człek iny".

64
   Podczas gdy mówił, szliśmy dalszym torem,

Prując się czernią lasu bez ustanku,

Chcę rzec: przechodząc gęstym duchów borem.

67
   Małośmy uszli po okólnym ganku,

Kiedym obaczył blask, niby ognisko

W grubych ciemności gorejące wianku.

70
   Było daleko jeszcze, lecz dość blisko,

Ażebym poznał w pomroków prześwicie,

Że zacne duchy miały tam siedlisko.

73
   „Mistrzu mój, wiedzy i sztuki zaszczycie,

Któż oni i czym dostąpili prawa,

Że wiodą tutaj wywyższone życie?"

76
   Tak pytam. „Czesna — rzekł — i głośna sława,

Co ich wyniosła pomiędzy ziemiany,

Czyni, że niebo tu im wyższość dawa".

79
   Wtem głos się rozszedł echem powtarzany

I brzmiał: „Przed wieszczem najwyższym chyl czoła!

Wraca cień jego, co był nam zabrany!"

82
   A gdy się echo uciszyło zgoła,

Ujrzę idące cztery wielkie cienie:

Twarz ich ni smutna była, ni wesoła.

85
   Rzecze Wódz dobry: „Obróć swe spojrzenie

Na tego, który mieczem w dłoni toczy,

A co go inni w takiej mają cenie;

88
   To król poetów, Homer; ten, co oczy

Ma uśmiechnięte, mistrz satyr, Horacy;

Owidiusz trzeci; Lukan czwarty kroczy.

91
   Że dostojeństwem wszyscyśmy jednacy,

Hołd mnie złożony wszystkich w sobie brata:

Więc słuszna, że mi są łaskawi tacy".

94
   Widziałem zatem słynną pośród świata

Szkołę książęcia najszczytniejszej pieśni,

Co nad innymi, jak orzeł, polata.

97
   Gdy pogwarzyli z sobą ci rówieśni,

Uprzejmej ku mnie obracali twarzy.

Wódz się uśmiechał... A jeszcze mię cześniej

100
   Przyjmie ta rzesza i większym obdarzy

Zaszczytem, bo mię w swym gronie pozdrowi

Jako szóstego śród słowa mocarzy.

103
   Roztrząsaliśmy, idąc ku ogniowi,

Rzeczy, o których z równego powodu

Tam się mówiło, jak tu się nie powie.

106
   Do stóp my doszli wspaniałego grodu,

Otoczonego murem siedmiorakim

I piękną rzeczką; choć nie było brodu,

109
   Przeszliśmy tędy, niby suchym szlakiem;

Potem bram siedmią na świeże murawy,

Gdzieśmy się z nowym spotkali orszakiem.

112
   Lud był szanownej, dostojnej postawy,

Powściągliwego, poważnego wzroku,

A mowy cichej, skąpej i nieżwawej.

115
   Zeszliśmy stamtąd od jednego boku

Na połoninę widną i przestronną,

Gdzieśmy ich wszystkich mieli na widoku.

118
   Tam na zielonej darni mi zjawiono

Duchy, co dawniej były chwałą ziemi;

Gdy wspomnę, drży mi uniesieniem łono.

121
   Druhów Elektry widzę; między niemi

Poznaję wielu: Hektora, Eneja,

Cezara w zbroi z oczyma orlemi.

124
   Z Kamilą widna mi Pentezyleja,

A obok ojca swojego, Latyna,

Lawinia, w której Włoch była nadzieja.

127
   Brutusa widzę, co wygnał Tarkwina;

Lukrecję, Julię, Marcję i Kornelę,

I samotnego z boku Saladyna.

130
   A gdy oczyma nie opodal strzelę,

Mistrza spostrzegam mężów pełnych wiedzą,

Na filozofów siedzącego czele.

133
   Cześć mu oddają, skinień jego śledzą

Sokrat z Platonem, z nimi mędrców świta;

Ci dwaj najbliżej u boku mu siedzą;

136
   Przypadkowości głoścę, Demokryta,

Anaksagora, Diogena, Talesa,

Empedoklesa, Zena, Heraklita

139
   Poznaję; znawcę ziół Dioskorydesa

I Euklidesa, i Ptolemeusza,

I Avicennę, i Hipokratesa,

142
   Galiena, cnego Senekę, Linusza,

Tuliusza; przy nich skał i drzew pieśniarza,

Który zwierzęta lirą swoją wzrusza.

145
   I Awerroesa, twórcę Komentarza —

Przedmiot rozległy, pióro me nie rące,

Nie wszystko, com tam oglądał, powtarza.

148
   Z sześciorga — dwu nas zostało w rozłące;

Nowym Wódz dobry szlakiem ruszył ze mną

Z cichego świata w światy wiecznie drżące,

151
   W nową dziedzinę, nieśmiertelnie ciemną.

<<< >>>