BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Do poetów zbliża się książę Guido di Montefeltro. Dante opowiada mu o ówczesnym stanie Romanii, a w zamian słyszy z ust księcia historię jego życia.

1
   Już wyprostował się i zmilkł ognisty

Język, i z wolna od nas w dal odpływał

Za zezwoleniem słodkiego lutnisty,

4
   Wtem drugi, który w trop za nim przybywał,

Wierzchołka swego niewyraźnym sykiem

Wzrok nasz ku swemu zjawieniu pozywał.

7
   Jak się zdarzyło z sycylijskim bykiem —

W którym, jak słuszna, naprzód zaznał kary

Samże mistrz, co go odlał — skąd porykiem

10
   Wydobywał się z wnętrza jęk ofiary,

Przez co spiżowy potwór zdał się życie

Mieć i męczony być wnętrznymi żary,

13
   Tak tu nie mając ujścia, należycie

Z naturą ognia, na gwarę ogniową

Zamieniało się potępieńca wycie.

16
   Lecz skoro wyszedł głos płomienną głową

I drganie nadal takie, jak w przeprawie

Wziął od języka, tą nas witał mową

19
   Duch z ognia: „O ty, do którego prawię,

Któryś przypomniał mi lombardzką stronę,

Mówiąc: »Idź sobie, już cię tu nie bawię«,

22
   Choć przyjście moje może jest spóźnione,

Nie przykrzyj sobie kęs pogwarzyć ze mną,

Gdy się nie przykrzy, patrzaj mnie, co płonę.

25
   Jeżeliś popadł w tę krainę ciemną

Z łacińskiej ziemi słodkiej, skąd ja moję

Do piekieł winę przyniosłem nikczemną,

28
   W Romanii, powiedz, pokój-li czy boje?

Wiedz, że pochodzę z gór między Urbinem

A tą przełęczą, gdzie są Tybru zdroje".

31
   Jeszcze schylony uważnie w kotlinę-m

Patrzał, gdy Wódz mój lekko w bok mię trąca,

Mówiąc: „Odezwij się, ten jest Latynem".

34
   A na języku mym odpowiedź rąca

Natychmiast tymi wyrazy zabrzmiała:

„Duszo w płomiennym knocie gorejąca,

37
   Romania twoja nigdy nie bywała

Wolna od wojny w sercu swych tyranów,

Lecz gdym ją żegnał, niby pokój miała.

40
   Rawenna stoi jak za dawnych panów:

Orzeł Polenty tam swe gniazdo ściele

I swymi skrzydły otula Cerwianów.

43
   Ziemia, która prób wytrwała tak wiele,

Darząc Francuzów krwawym cmentarzyskiem,

Zielonym Szponom przypadła w udziele,

46
   Zaś stary kundys z psiakiem Werukijskiem,

Od których poszła Montanii zatrata,

Tam gdzie i dawniej krwawym gryzą pyskiem.

49
   Stołb nad Lamonem i Santernu czata

Lwiątko z białego gniazda sobie wiodą,

Co zmienia wiarę od zimy do lata.

52
   Gród, co mu Savio bok podmywa wodą,

Jak między górą leży a padołem,

Między niewolą żyje a swobodą".

55
   „Teraz mi wyznaj, kto jesteś — zakląłem

Ducha — mniej mi bądź, niż tamci, surowy

I niech twa sława nie ginie z popiołem".

58
   Więc, zaszumiawszy, ów język ogniowy

Na modłę swoją światłem zachybota,

Po czym takimi odzywa się słowy:

61
   „Gdybym przypuszczał, że słucha istota,

Co się z tych ciemnic na słońce wybije,

Nie drgnąłby więcej płomień mego knota.

64
   Lecz że z czeluści tych stopy niczyje

Nie powróciły życiem odzyskanem,

Bez trwogi tobie mą hańbę odkryję:

67
   Jam to z żołnierza został franciszkanem,

Tusząc, że paskiem grzechy życia zmażę,

I Bóg by litość miał nad moim stanem,

70
   Gdy Wielki Kapłan, niechaj bies go karze,

Na powrót w dawne pociągnął mię złości:

Czemu i jak się zdarzyło, pokażę.

73
   Gdym jeszcze kształtem był z miąższu i kości,

Jakom z macierzy łona wyszedł żywy,

Nie lwie, lecz lisie chowałem skłonności.

76
   Wszelkich podstępów, wszelkiej ścieżki krzywej

Świadom, misternie swoje wiodłem czyny;

Po świecie o nich powiadano dziwy.

79
   Gdy życie moje dobiegło godziny

Takiego kresu, gdzie ludziom wypada

Pozwijać żagle i pościągać liny,

82
   Zbrzydła mi uciech marność i szkarada;

Pokutowałem, przysiągłem przystojne

Życie i byłbym ocalał... O, biada,

85
   Faryzeuszów nowy książę wojnę

Rozpoczął wówczas wieść pod Lateranem!

A nie na Turki ani Żydy zbrojne

88
   Szedł; on wojował jeno z chrześcijanem,

Który z niewiernym Akry nie zdobywał

Ani nie kupczył w krajach pod sułtanem.

91
   Urząd swój skalał, praw świętość pozrywał,

Nie uszanował sznura mojej szaty,

Co zwykł umartwiać, kogo opasywał.

94
   Lecz jak Konstantyn Sylwestra z Sorraty

Wołał, aby mu leczył trądu rany,

Tak ten mię wezwał zza klasztornej kraty,

97
   Chcąc być w gorączce pychy ratowany;

Żądał porady; jam stał oniemiały,

Gdyż był w swej mowie jakoby pijany.

100
   Tedy rzekł: »Ja cię rozgrzeszam; bądź śmiały!

Co czynić, niech się od ciebie nauczę,

Aby upadły Pelestryny wały!

103
   Wiesz, że mam w mocy dwa od Nieba klucze;

Szacunek świadczył im nienależyty

Ten, po kim płaszcz mój dostojny obłóczę«.

106
   Tak poważnymi dowodami zbity,

A przy tym pewny, że milcząc popadam

W błąd jeszcze większy, rzekłem: »Skoro mi ty

109
   Sumienia czystość wracasz, którą stradam,

Radzę-ć: przyrzekaj dużo, czyń niewiele,

Tędy ci pewny triumf zapowiadam«.

112
   Gdym konał, Patron mój stanął przy ciele,

Lecz głos się ozwał czarnego cheruba:

»Nie czyń mi krzywdy, nie przeszkadzaj w dziele!

115
   Już on jest mój rab, już go czeka zguba

Jako zbrodniarza, co złą radą truje;

Już dawno moja dłoń u jego czuba.

118
   Grzechu nie zmaże, kto żalu nie czuje,

Ale żałować — pragnąc, to zamyka

Sprzeczność, którą się ład logiczny psuje«.

121
   Jakże rubasznie potrząsł mnie, nędznika,

Kiedy uchwycił, mówiąc drwiącym głosem:

»A co? Możeś mię nie miał za prawnika?«

124
   Tedy, poniósłszy, stawił przed Minosem.

On twarde biodra osiemkroć obwija

Do krwi gryzionym z wściekłości oczosem

127
   I rzecze: »Ten jest z ognia ducho-kryja«.

Chodzę więc, w szatę ogniową zaklęty,

Która się we mnie ostrym żarem wpija".

130
   Powieści swojej skończywszy lamenty

Odeszła od nas bolejąca mara,

Wijąc i wiejąc płomiennymi skręty.

133
   Idziemy z Wodzem dalej, wierna para,

Po skał krawędzi, aż tam, gdzie sklepienie

Dół kryje nowy i gdzie tych jest kara,

136
   Co sianiem waśni skalali sumienie.

<<< >>>