BOSKA KOMEDIA - Dante Alighieri

Dante i Wergili przekraczają bramę piekieł i zatrzymuja się w przedsionku, gdzie cierpią dusze ludzi, którym na ziemi dobro i zło było równie obojętne; następnie docierają do brzegów Acherontu i obserwują Charona przewożącego dusze potępione. Oślepiony błyskawicą Dante pada - "jako pada człowiek senny" - i w tym omdleniu zostaje przeniesiony na drugi brzeg rzeki.

1
   „Przeze mnie droga w miasto utrapienia,

Przeze mnie droga w wiekuiste męki,

Przeze mnie droga w naród zatracenia.
4
   Jam dzieło wielkiej, sprawiedliwej ręki.

Wzniosła mię z gruntu Potęga wszechwłodna,

Mądrość najwyższa, Miłość pierworodna;
7
   Starsze ode mnie twory nie istnieją,

Chyba wieczyste — a jam niepożyta!

Ty, który wchodzisz, żegnaj się z nadzieją..."
10
   Na odrzwiach bramy ten się napis czyta,

O treści memu duchowi kryjomej.

„Mistrzu — szepnąłem — z tych słów groza świta!"
13
   A on mi na to, jak człowiek świadomy:

„Tu oczyść serce podłością zatrute,

Tu zabij w sobie wszelki strach znikomy.
16
   Do miejsc my przyszli, gdzie czynią pokutę

Owi, com mówił, boleści dziedzice,

Duchy ze skarbu poznania wyzute".
19
   Dłoń mi na dłoni położył i lice

Ukazał jasne, duchem natchnął śmiałem,

Po czym wprowadził w głębin tajemnice.
22
   Stamtąd westchnienia, płacz, lament chorałem

Biły o próżni bezgwiezdnej tajniki:

Więc, już na progu stając, zapłakałem.
25
   Okropne gwary, przeliczne języki,

Jęk bólu, wycia, to ostre, to bledsze,

I rąk klaskania, i gniewu okrzyki
28
   Czyniły wrzawę, na czarne powietrze

Lecącą wiru wieczystymi skręty,

Jak piasek, gdy się z huraganem zetrze.
31
   Nieświadomości skrępowany pęty:

„Mistrzu — spytałem — skąd ten chór boleści,

Kto ów lud taką snadź rozpaczą zdjęty?"
34
   On rzekł: „Męczarnię takiej podłej treści

Znoszą w tym miejscu te dusze mizerne,

Które bez hańby żyły i bez cześci.
37
   Są zaś wmieszane między owe bierne

Rzesze aniołów, które samolube

Żyły, ni wrogie Bogu, ni też wierne.
40
   Niebo ich nie chce, gdyż niosłyby zgubę

Jego piękności; piekło je wyklucza,

Gdyżby z nich gorsi mogli zyskać chlubę".
43
   Ja znowu: „Mistrzu, co im to dokucza,

Że tak biadają głosami rozpaczy?"

A on wysłuchał mię i tak poucza:
46
   „Wiedzą, że skonu dzień im się nie znaczy,

A ciemnym bytem tak są tutaj mali,

Że wszystko inne przenieśliby raczej.
49
   Świat nie dopuścił, aby w sławie trwali;

Litość ni sąd się nimi nie opieka;

Nie mówmy o nich; popatrz i pójdź dalej".
52
   A wtem proporczyk ujrzałem, z daleka

Mknący tak szybko, jakby go nosiła

Dłoń niegodnego spoczynku człowieka.
55
   Za nim niezmierna czerń smugą się wiła;

Nigdy bym nie był uwierzył na słowo,

Że tyle ludu śmierć już wytraciła.
58
   Poznałem kilku między bezcechową

Ciżbą; pośród nich szła mara człowieka,

Co z trwogi wielką skaził się odmową.
61
   Więc zrozumiałem, że tu śmierć zawleka

I tłoczy razem owe podłe sotnie,

Których Bóg i czart równo się wyrzeka.
64
   Nędznym, co w świecie żyli nieżywotnie,

Rój os i przykra kąsa ciało mszyca;

Jęczą, gdy ból im do żywego dotnie.
67
   Od tych ukąszeń krew tryska na lica,

Którą u stóp ich łzami napojoną

Kłąb glist natrętnych kałduny nasyca.
70
   Potem, gdy inną wzrok posłałem stroną,

Nad wielką rzeką ujrzę ludu ławy.

„Mistrzu — powiadam — niech mi dozwolono
73
   Będzie zapytać: Kto są? Jakie sprawy

Każą im śpieszyć? Ile zmierzch dozwoli

Rozeznać, widzę, że krok niosą żwawy".
76
   A on: „Na powieść o nich przyjdzie kolej,

Kiedy staniemy razem z nieszczęsnemi

Nad Acherontem, strumieniem niedoli".
79
   Więc wzrok ze wstydu spuściwszy ku ziemi,

Zamilkłem, nie chcąc dłużej być natrętem.

I tak do rzeki brzegów szliśmy niemi.
82
   Wtem spojrzę, w łodzi mknie owym odmętem

Starzec kędziorów sędziwych i brody,

Wołając: „Gorze wam, duchom przeklętym!
85
   Nie pójdziecie wy na niebieskie gody:

Przybywam przewieźć was po czarnej strudze

W ciemności wieczne, na żar i na chłody.
88
   A ty, co jeszcze ciało masz w posłudze,

Duch żyw! Co robisz w umarłych narodzie?..."

Kiedy zaś widział, że z odejściem żmudzę:
91
   „Z innej przystani i po innej wodzie

Jest wyznaczony szlak twojej podróży,

Wypada tobie lżejszej szukać łodzi".
94
   „Niech się, Charonie, w tobie gniew nie burzy! —

Rzekł Mistrz — tak życzą tam, gdzie śladem chcenia

Zaraz czyn kroczy; wara pytać dłużej!"
97
   Więc lic kosmatych surowość odmienia

Przewoźnik, włodarz czarnowodnej rzeki,

W krąg ócz mający obrączki z płomienia.
100
   Ale tym nagim i znużonym szczęki

Dzwoniły, w lica strach zachodził siny,

Gdy usłyszeli swój los niedaleki.
103
   Boga, rodziców, ludzkość, narodziny

I dzień, i miejsce swych narodzin klęli,

I syny swoje, i swych synów syny.
106
   Potem się sparli, łkając nad topieli

Brzegiem, skąd wszyscy pójdą na męczarnie,

Co żyć w bojaźni bożej nie umieli.
109
   Bies Charon ócz swych zaświeca latarnie,

Drogę wskazując i kupą ich goni,

A gdzie nie idą w ład, tam wiosłem garnie.
112
   Jako pod jesień drzewo liście roni

Jedno po drugim — aż się konar wdowi

Nagim, ze stroju wyzutym, odsłoni,
115
   Tak ci dziedzice grzechu Adamowi

Jedno po drugim zlatają mu w sudno,

Niby na wabia sokół w dłoń łowcowi.
118
   I jadą przez toń ciemnościami brudną,

A nim na brzeg je przeciwny wysadzi,

Po tamtej stronie znów od gości ludno.
121
   „Synu mój — tak Mistrz swoję rzecz prowadzi —

Lud, co umiera w nieprzyjaźni bożej,

Z ziemi wszech krańców tutaj się gromadzi.
124
   Co rychlej wszyscy rzekę przebyć skorzy,

Bo tak ich boska sprawiedliwość bodzie,

Że zmniejsza lęku, a pragnienie mnoży.
127
   Nie chodzą duchy dobre ku tej wodzie;

Wiesz teraz, czemu, widząc cię w ich kole,

Chciał tobie Charon stawać na przeszkodzie".
130
   Gdy skończył mówić, całe czarne pole

Drgnęło tak mocno, że kiedy przypomnę,

Jeszcze mi dzisiaj znój stawa na czole.
133
   Z pola łez wianie buchnęło ogromne,

Przeleciał po nim gromu błysk czerwienny

I omdlały mi zmysły nieprzytomne,
136
   I padłem, jako pada człowiek senny.

<<< >>>